دریافت نوبت
دریافت نوبت

مجله زنان و زایمان و نازایی

این هاب برای پرسش‌های چرخهٔ قاعدگی، بارداری و ناباروری طراحی شده است. اگر با بی‌نظمی قاعدگی، درد لگن، عفونت‌های مکرر، تهوع بارداری یا تصمیم برای درمان‌های کمکی باروری روبه‌رو هستید، مسیرهای کوتاه و عملی پیش روی شماست. ابتدا علائم هشدار را بشناسید، سپس ارزیابی و درمان مناسب را مرحله‌به‌مرحله پیگیری کنید.

سوالات متداول

همهٔ بی‌نظمی‌ها خطرناک نیستند؛ تداوم یا همراهی با علائم دیگر ارزیابی می‌خواهد.
درد خفیف شایع است؛ درد شدید یا جدید نیازمند بررسی علت‌های ساختاری یا التهابی است.
پس از تأخیر قاعدگی و در اولین ادرار صبح حساسیت بالاتری دارد.
اغلب تا میانهٔ بارداری فروکش می‌کند؛ تداوم شدید نیازمند ارزیابی است.
ارزیابی معمول در هفته‌های میانی انجام می‌شود یا بر اساس عوامل خطر زودتر.
نه؛ اما هر خون‌ریزی در بارداری باید جدی گرفته شود و ارزیابی شود.
در بسیاری موارد بله؛ فعالیت متوسط و ایمن توصیه می‌شود مگر منع خاص.
با ارزیابی‌های هورمونی و سونوگرافی.
شدت مداخله، هزینه و احتمال موفقیت متفاوت است؛ انتخاب به پروفایل زوج بستگی دارد.
به سن و مدت تلاش منظم وابسته است؛ چارچوب ارزیابی وجود دارد.
با توجه به نوع ترشح و معاینه؛ درمان باید هدفمند و کوتاه‌مدت باشد.
نه؛ اندازه، محل و علائم تعیین‌کننده‌اند.
درد لگنی، درد هنگام قاعدگی و گاهی ناباروری؛ ارزیابی مرحله‌به‌مرحله لازم است.
به شرایط فردی وابسته است؛ هدف، رشد سالم جنین و سلامت مادر است.
به سلامت مادر و نوزاد کمک می‌کند و پیوند عاطفی را تقویت می‌کند.
انتخاب بر اساس شرایط بالینی و ترجیحات آگاهانه انجام می‌شود.
سردرد شدید، تاری‌دید، ورم منتشر یا درد زیر دنده‌ها هشدارند.
نیازمند توجه و ارزیابی است؛ الگوی حرکت اهمیت دارد.
پایش خون‌ریزی، حال روحی، تغذیه و استراحت کافی.
نه؛ انتخاب باید با توجه به ویژگی‌های دارو و وضعیت مادر و نوزاد باشد.
در بسیاری موارد بله؛ مگر منع خاص.
پاسخ‌ها متفاوت است؛ ارزیابی دقیق و انتخاب مسیر مناسب اهمیت دارد.
هر تودهٔ جدید نیازمند ارزیابی است.
برخی واکسن‌ها بر اساس برنامهٔ ایمن توصیه می‌شوند.
در هر درد شدید، خون‌ریزی، تب بالا، کاهش حرکات جنین یا علائم هشدار ذکرشده.

از «این تأخیر طبیعی است؟» تا «نقشهٔ تصمیم»

بسیاری از جست‌وجوها با نگرانی آغاز می‌شود: تأخیر قاعدگی نشانهٔ بارداری است یا اختلال هورمونی؟ خون‌ریزی‌های طولانی به چه معناست؟ تهوع و خستگی در سه‌ماههٔ اول تا کِی طبیعی است؟ آیا برای ناباروری باید مستقیم سراغ IVF رفت؟ این صفحه ابهام را به مسیر استاندارد تبدیل می‌کند: علائم، تشخیص، درمان و مراقبت روزمره؛ با زبان ساده و معیارهای تصمیم روشن.

علائم و نشانه‌های هشدار

  • خون‌ریزی شدید یا لخته‌های بزرگ، افت فشار یا سرگیجه.
  • درد شکمیِ شدید و یک‌طرفه، درد شانه یا بی‌حالی ناگهانی.
  • تب، ترشحات بدبو یا درد لگنیِ پیشرونده.
  • در بارداری: خون‌ریزی، پارگی احتمالی کیسهٔ آب، کاهش حرکات جنین، سردرد شدید همراه با تاری‌دید یا ورم منتشر. دیدن این الگوها ارزیابی فوری می‌خواهد.

تشخیص مرحله‌به‌مرحله؛ از هورمون تا تصویر

ارزیابی با شرح‌حال دقیق و معاینهٔ لگنی آغاز می‌شود. در بی‌نظمی‌ها، اندازه‌گیری هورمون‌ها (تیروئید، پرولاکتین، گنادوتروپین‌ها)، سونوگرافی ترانس‌واژینال و در صورت نیاز ارزیابی آندومتر کمک‌کننده است. برای درد لگن و ناباروری، بررسی اندومتریوز، فیبروم، پولیپ و چسبندگی‌ها اهمیت دارد. در ارزیابی بارداری، تعیین سن بارداری با سونوگرافی اولیه، غربالگری‌های سه‌ماههٔ اول و دوم، و بررسی‌های هدفمند انجام می‌شود. در ناباروری، ارزیابی هم‌زمان زوجین اصل است: شمارش اسپرم، سونوگرافی فولیکولی، ذخیرهٔ تخمدان (AMH) و در موارد منتخب ارزیابی لوله‌ها.

مدیریت چرخه و اختلالات قاعدگی

  • دیسمنوره و خون‌ریزی‌های سنگین با رویکرد مرحله‌ای مدیریت می‌شوند؛ شناسایی علت ساختاری در اولویت است.
  • در سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، اصلاح سبک‌زندگی، تنظیم چرخه و برنامهٔ پایش متابولیک اهمیت دارد.
  • آمنورهٔ ثانویه نیازمند بارداری، ارزیابی تیروئید و پرولاکتین و بررسی ذخیرهٔ تخمدان است.
  • خون‌ریزی‌های بین‌قاعدگی با بررسی سرویکس و آندومتر پیگیری می‌شوند.

بارداری؛ مراقبت مرحله‌به‌مرحله

مراقبت پیش از بارداری با اسیدفولیک، بررسی واکسیناسیون و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای شروع می‌شود. در سه‌ماههٔ اول، تهوع و خستگی شایع است؛ علائم هشدار باید به‌روشنی شناخته شوند. غربالگری‌ها زمان‌بندی دارند و پایبندی به تقویم اهمیت دارد. در سه‌ماههٔ دوم، پایش رشد جنین و ساختارها انجام می‌شود. در هفته‌های میانی، ارزیابی دیابت بارداری و فشارخون بارداری اهمیت دارد. در سه‌ماههٔ سوم، مانیتورینگ حرکات جنین، مدیریت ورم و آماده‌سازی برای زایمان در دستور کار است. کلاس‌های آمادگی زایمان به مدیریت درد، تمرین‌های تنفسی و برنامهٔ تولد کمک می‌کنند.

ناباروری؛ از درمان‌های ساده تا روش‌های پیشرفته

تعریف ناباروری به سن و مدت تلاش منظم وابسته است. درمان از اصلاح زمان‌بندی و سبک‌زندگی آغاز می‌شود. تحریک تخمک‌گذاری و IUI در برخی پروفایل‌ها منطقی است. IVF و ICSI در شرایط پیچیده‌تر یا فاکتور مردانهٔ واضح مطرح می‌شوند. ارزیابی ریسک چندقلویی، سندرم تحریک بیش‌ازحد تخمدان و برنامهٔ پایش بخش جدایی‌ناپذیر مسیر است. حفظ باروری (فریز تخمک/جنین) برای برخی افراد تصمیمی آینده‌نگرانه است.

عفونت‌ها و بهداشت باروری

ترشحات غیرطبیعی، خارش و بوی نامطبوع می‌تواند ناشی از واژینوز باکتریال، قارچ یا عوامل دیگر باشد. تشخیص دقیق نوع عفونت، انتخاب درمان کوتاه‌مدت و پرهیز از خوددرمانی طولانی‌مدت اهمیت دارد. آموزش بهداشت جنسی و توجه به واکسیناسیون نقش پیشگیری را پررنگ می‌کند. غربالگری دهانهٔ رحم با آزمون‌های دوره‌ای و توجه به عوامل خطر توصیه می‌شود.

زایمان، انتخاب‌ها و مراقبت پس از تولد

انتخاب روش زایمان به شرایط مادر و جنین، سیر بارداری و سابقهٔ زایمان‌های قبلی وابسته است. مدیریت درد می‌تواند دارویی یا غیردارویی باشد. پس از زایمان، پایش خون‌ریزی، خلق‌وخو، شیردهی و علائم هشدار ضروری است. بازگشت تدریجی به فعالیت و برنامهٔ تغذیهٔ متناسب به بهبود کمک می‌کند.

سبک‌زندگی و ایمنی

تغذیهٔ متعادل، وزن‌گیری مناسب در بارداری، فعالیت بدنیِ ایمن، خواب کافی و مدیریت استرس ستون‌های مشترک سلامت باروری هستند. مصرف بی‌قاعدهٔ دارو و مکمل می‌تواند مشکل‌ساز باشد؛ تصمیم‌ها باید هدفمند و هماهنگ باشند. دفترچهٔ علائم و زمان‌بندی مراجعات، مسیر را روشن نگه می‌دارد.

نکات تخصصی کوتاه

در فشارخون بارداری، سردرد شدید، تاری‌دید و درد زیر دنده‌ها هشدارند. در ریسک زایمان زودرس، زمان‌بندی مداخلات حمایتی اهمیت دارد. در گروه‌های خاص، توجه به ناسازگاری خونی و اقدامات پیشگیرانه ضروری است. آگاهی از تداخلات دارویی در دوران شیردهی، کیفیت مراقبت را بالا می‌برد.