بسیاری از زوجها در مسیر باروری با دو نام زیاد برخورد میکنند: IUI (تزریق درونرحمی اسپرم) و IVF (لقاح خارجرحمی، با یا بدون ICSI). هر دو راهکار میتوانند به بارداری منجر شوند، اما «برای چه کسی؟ با چه روندی؟ و با چه شانس موفقیتی؟» پرسشهایی هستند که پاسخ دقیقشان به پرونده هر فرد، علت ناباروری، سن و ذخیره تخمدانی، کیفیت اسپرم، زمان در دسترس و بودجه بستگی دارد. در این راهنمای جامع و سئو-بیس، تفاوتها، اندیکاسیونها، مراحل اجرایی، درصدهای موفقیت، خطرها و نکات تصمیمگیری را قدمبهقدم و با زبان ساده مرور میکنیم تا همراه پزشک خود آگاهانه انتخاب کنید.
هدف این مقاله «نسخه واحد برای همه» نیست. هدف این است که بدانید کِی IUI منطقیتر است، چه زمانی باید سریعتر به IVF بروید، چطور خود را برای هر روش آماده کنید، و چه انتظاری از مسیر، عوارض و شانس موفقیت داشته باشید. در پایان هم با جدولهای خلاصه، مسیر تصمیمگیری شخصی را برای سناریوهای رایج جمعبندی میکنیم.
IUI و IVF در یک نگاه: تفاوت فلسفه درمان
IUI روش کمتهاجمتری است که در آن اسپرم آماهسازیشده (شستهشده) در زمان مناسب دقیقاً داخل رحم تزریق میشود تا از مانع سرویکس عبور کند و احتمال برخورد اسپرم و تخمک بالا رود. معمولاً با تحریک تخمدان خفیف (لتروزول/کلومیفن یا در موارد منتخب گنادوتروپین کمدوز) همراه میشود تا فرصت تخمکگذاری دقیقتر و احتمال لقاح بیشتر شود.
IVF روش مرحلهای و پیشرفتهتری است: تخمدان با گنادوتروپینها تحریک میشود، تخمکها با عمل کوتاه و سرپایی (Oocyte Pick Up) برداشت میشوند، لقاح در آزمایشگاه (IVF یا ICSI) انجام میشود، و جنینها در محیط کشت تا مرحله تقسیم/بلاستوسیست رشد میکنند؛ سپس یک جنین (ترجیحاً تکجنین) به رحم منتقل و بقیه، در صورت وجود، فریز میشوند. IVF برای عواملی مثل انسداد لولهها، عامل مردانه شدید، شکست IUI، سن بالاتر یا نیاز به غربالگری ژنتیکی جنینها طراحی شده است.
| ویژگی | IUI | IVF/ICSI |
|---|---|---|
| ایده اصلی | رساندن اسپرم آمادهشده به داخل رحم نزدیک زمان تخمکگذاری | جمعآوری تخمک، لقاح آزمایشگاهی، انتخاب/انتقال جنین |
| مناسب برای | ناباروری بدون علت، عامل مردانه خفیف، اختلالات انزال/سرویکس، استفاده از اسپرم اهدایی | انسداد/آسیب لولهها، عامل مردانه متوسط تا شدید، اندومتریوز متوسط/شدید، شکست IUI، نیاز به PGT |
| تهاجم/پیچیدگی | کمتهاجم؛ بدون بیهوشی | تهاجمیتر؛ برداشت تخمک با بیحسی/بیهوشی کوتاه |
| کنترل روی لقاح و جنین | کم (لقاح در بدن رخ میدهد) | بالا (لقاح، رشد جنین و انتخاب کنترلشده) |
| خطر چندقلویی | بسته به پروتکل تحریک؛ با گنادوتروپین بالاتر | قابلکاهش با انتقال تکجنین (eSET) |
| شانس موفقیت هر سیکل | پایینتر؛ وابسته به سن و علت | بالاتر؛ ولی شدیداً وابسته به سن، ذخیره تخمدانی و کیفیت آزمایشگاه |
اندیکاسیونهای IUI: کِی منطقی است، کِی نه؟
IUI هنگامی بیشترین منطق را دارد که مسیرهای لقاح طبیعی تا حدی سالم باشند و با «تقویت و زمانبندی دقیق» بتوان شانس برخورد اسپرم و تخمک را بالا برد. اندیکاسیونهای رایج عبارتاند از:
۱) ناباروری بدون علت (Unexplained Infertility): وقتی ارزیابی پایه (آنالیز اسپرم، ارزیابی تخمکگذاری، پاتنسی لولهها) علت مشخصی نشان نمیدهد، IUI با تحریک خفیف تخمدان (لتروزول/کلومیفن) در ۳–۴ سیکل نخستین خط درمانِ بسیاری از پروتکلهاست. منطق: افزایش تعداد تخمکهای قابل لقاح + رساندن اسپرم آمادهشده به محیط مناسب.
۲) عامل مردانه خفیف تا متوسط: اگر شمارش و تحرک اسپرم کاهش خفیف داشته باشد، شستوشو و غلیظسازی اسپرم، نسبت اسپرمهای پرتحرک به محل لقاح را بالا میبرد. معمولاً آستانههای عملی با «شمارش کل اسپرمهای متحرک پس از آمادهسازی» (TMSC بعد از شستوشو) سنجیده میشود؛ هرچه TMSC بالاتر، شانس IUI بهتر.
۳) اختلالات سرویکس/انزال: در تنگی یا اختلال مخاط سرویکس و در انزال پسگرد/اختلال انزال، IUI مانع سرویکس را حذف میکند.
۴) استفاده از اسپرم اهدایی، زوجهای زن-زن یا زنان تنها: IUI با اسپرم اهدایی، مسیری استاندارد و کمتهاجم برای بارداری است.
۵) اندومتریوز خفیف: در موارد خفیف بدون درگیری شدید آناتومیک، IUI همراه تحریک خفیف میتواند گزینه نخست باشد. برای اندومتریوز متوسط تا شدید، غالباً IVF شانس بالاتری دارد.
چه زمانی IUI توصیه نمیشود؟ بسته بودن دوطرفه لولهها، عامل مردانه شدید (نیاز به ICSI)، سن بالا با زمان محدود، یا شکست واضح در چند سیکل اول IUI (معمولاً ۳–۴ سیکل) از موقعیتهایی هستند که رفتن به سمت IVF منطقیتر است.
ارزیابی و آمادهسازی برای IUI: پایهای که نتیجه را میسازد
پیش از شروع، غربالگری بارداری، آنالیز اسپرم و ارزیابی مسیرهای لقاح کلیدی است. در زنان، تخمکگذاری (شرح حال/سونوی فاز لوتئال، یا ردیابهای هورمونی)، پاتنسی لولهها (HSG یا HyCoSy) و ذخیره تخمدانی (AMH و سونوگرافی شمارش فولیکولهای آنترال) تصویر تصمیمگیری را کامل میکند. در مردان، یک تا دو آنالیز اسپرم با فاصله زمانی منطقی، و در صورت ناهنجاری پایدار، ارزیابی اورولوژیست/آندرولوژیست پیشنهاد میشود.
| حوزه | چه چیزی میسنجیم؟ | چرا مهم است؟ |
|---|---|---|
| تخمکگذاری | الگوی سیکل، پروژسترون لوتئال یا ردیاب ادراری LH | تعیین زمانبندی و نیاز به تحریک |
| پاتنسی لولهها | HSG/HyCoSy | IUI با لولههای بسته کارآیی ندارد |
| ذخیره تخمدانی | AMH و AFC | پیشبینی پاسخ به تحریک، برنامهریزی مسیر بعدی |
| اسپرم | شمارش، تحرک، مورفولوژی | برآورد شانس IUI و انتخاب IUI vs IVF/ICSI |
روند IUI: از تحریک تا تزریق
تحریک تخمدان (در صورت نیاز): در بیشتر پروتکلها، لتروزول یا کلومیفن از روزهای ابتدایی سیکل برای ۵ روز داده میشود. در موارد منتخب و مراکز باتجربه، گنادوتروپین کمدوز اضافه میشود تا ۱–۲ فولیکولِ بالغ ایجاد شود. پایش با سونوگرافی بههمراه ردیابهای ادراری/خونی زمان مناسب «تریگر» (تزریق hCG یا معادل آن) را مشخص میکند.
آمادهسازی اسپرم: نمونه در همان روز گرفته و در آزمایشگاه با روشهایی مثل Density Gradient و «واش» پردازش میشود تا اسپرمهای پرتحرک و سالم جدا شوند. این مرحله کیفیت نهاییِ تزریق را تعیین میکند.
تزریق داخل رحم: ۳۴–۳۶ ساعت پس از تریگر یا در زمانبندیِ مبتنی بر LH، اسپرم آمادهشده با کاتتر نرم از سرویکس عبور داده و داخل حفره تزریق میشود. این کار چند دقیقه طول میکشد و بیهوشی نیاز ندارد. پس از آن، معمولاً استراحت کوتاه کافی است.
پس از IUI: بسیاری از پزشکان پروژسترون فاز لوتئال (شیاف/خوراکی) را برای حمایت اندومتر پیشنهاد میکنند. تست بارداری ۱۴ روز بعد انجام میشود.
شانس موفقیت IUI: از عددهای واقعی تا راهبرد «چند سیکل»
موفقیت IUI تابع متغیرهای متعددی است: سن زن، TMSC پس از شستوشو، علت ناباروری، تعداد فولیکولهای بالغ (و در نتیجه خطر چندقلویی)، کیفیت زمانبندی و تجربه مرکز. بهطور کلی، در ناباروری بدون علت و عامل مردانه خفیف، شانس بارداری بالینی در هر سیکل تحریکشده میتواند در حدود «یکرقمیِ بالاتر تا دورقمیِ پایین» باشد و با افزایش سن کاهش یابد. نکته مهم، اثر تجمعیِ چند سیکل است: اگر قرار است IUI برای شما کار کند، معمولاً در ۳–۴ سیکل اول خود را نشان میدهد؛ فراتر از آن، بازدهی کاهش مییابد و رفتن به سمت IVF منطقیتر میشود.
کِی IUI را متوقف کنیم؟ پاسخ کوتاه: اغلب پس از ۳–۴ سیکل ناموفق، مگر اینکه دلیل قانعکنندهای برای ادامه وجود داشته باشد (مثلاً TMSC در سیکلهای قبلی بهطور غیرعادی پایین بوده یا اختلال در زمانبندی رخ داده است). در سنین بالاتر یا ذخیره تخمدانی کم، زمان فاکتور طلایی است و جهش سریعتر به IVF میتواند شانس تجمعی بهتری بدهد.
اندیکاسیونهای IVF/ICSI: کجا «راه کوتاهتر» درازمدت پُربازدهتر است؟
IVF زمانی انتخاب میشود که لقاح طبیعی در بدن با احتمال پایین همراه است یا به «کنترل آزمایشگاهیِ لقاح و توسعه جنین» نیاز داریم:
انسداد/آسیب لولهها: در غیاب مسیر فیزیکی، تنها راه عملیِ بارداری با تخمک خود، IVF است. در صورت وجود هیدروسالپنکس، اقدام روی لوله آسیبدیده (بستن/برداشتن) پیش از انتقال جنین توصیه میشود، زیرا مایع برگشتی به رحم میتواند لانهگزینی را کاهش دهد.
عامل مردانه متوسط تا شدید: در شمارش پایین، تحرک ضعیف یا مورفولوژی بسیار پایین، ICSI (تزریق اسپرم به داخل سیتوپلاسم تخمک) احتمال لقاح را بالا میبرد. در آزواسپرمی انسدادی/غیرانسدادی، برداشت اسپرم از بیضه/اپیدیدیم (TESE/PESA/TFNA) بههمراه ICSI گزینه استاندارد است.
اندومتریوز متوسط/شدید یا چسبندگیهای لگنی: وقتی آناتومی لگن به گونهای است که تماس تخمک و اسپرم مختل میشود یا کیفیت اووسیت تحتتأثیر قرار گرفته، IVF شانس بالاتری ایجاد میکند.
شکست IUI یا سن بالاتر/زمان محدود: پس از ۳–۴ سیکل IUI ناموفق، یا در سنین بالاتر (مثلاً ۳۸–۴۰ سال به بالا)، IVF بهدلیل «بُرد زمانی» و شانس واحدِ بالاتر توصیه میشود.
نیاز به غربالگری ژنتیکی جنین (PGT): برای حاملان بیماریهای تکژنی (PGT-M) یا جابهجاییهای کروموزومی (PGT-SR)، تنها مسیر عملی IVF است. در مورد PGT-A (غربالگری عددی کروموزومها برای کاهش خطر سقط)، تصمیم فردمحور است؛ ممکن است نرخ سقط را پایین بیاورد و بار انتقالهای مکرر را کم کند، اما «افزایش قطعی تولد زنده» برای همه گروهها ثابت نشده و باید با پزشک درباره مزایا/محدودیتها تصمیم بگیرید.
ارزیابی و آمادهسازی برای IVF: از پیششرطها تا خط شروع
پیش از آغاز، مصاحبه کامل پزشکی (سابقه چرخهها، جراحیها، اندومتریوز/فیبروم، سقط یا شکستهای قبلی، داروها)، سونوگرافی ترانسواژینال برای ارزیابی رحم/تخمدان، آزمایشهای ذخیره تخمدانی (AMH و AFC)، و آنالیز اسپرم انجام میشود. در کنار آن، غربالگری عفونتها طبق پروتکل مرکز (HBsAg، HCV Ab، HIV و…) و ارزیابی سلامت عمومی (فشار خون، قند، تیروئید) اهمیت دارد. بهینهسازی وزن، ترک سیگار و شروع اسیدفولیک پیش از آغاز سیکل، کیفیت پاسخ و بارداری را پشتیبانی میکنند.
روند IVF گامبهگام
۱) تحریک تخمدان (Controlled Ovarian Stimulation)
هدف، رشد همزمان چند فولیکول است تا تعداد تخمکهای قابل لقاح بیشتر شود. رایجترین پروتکل امروز، آنتاگونیست GnRH است: از ابتدای سیکل، گنادوتروپینها شروع میشوند و زمانی که فولیکولها به اندازه مشخص رسیدند، آنتاگونیست اضافه میشود تا از تخمکگذاری زودرس جلوگیری کند. پایش با سونوگرافی و گاهی هورمون (استرادیول/پروژسترون) انجام میشود. در برخی مراکز/پروندهها آگونیست طولانی یا محرک خفیف/طبیعی بهکار میرود؛ انتخاب بر اساس سن، AMH، سابقه پاسخ ضعیف/شدید و ریسک OHSS است.
پیشگیری از OHSS: انتخاب «دوز شخصیسازیشده»، استفاده از تریگر آگونیست (بهجای hCG) در افراد پرریسک، و استراتژی Freeze-all (انجماد همه جنینها و انتقال در سیکل بعد) از ستونهای پیشگیریاند. OHSS شدید با مراقبت مدرن نادر شده، اما آگاهی از علائم (نفخ پیشرونده، تهوع/استفراغ، تنگی نفس، درد شکمی) ضروری است.
۲) برداشت تخمک (OPU)
۳۴–۳۶ ساعت پس از تریگر، برداشت تخمک با بیحسی/بیهوشی کوتاه و از مسیر واژن انجام میشود. عمل معمولاً کمتر از نیم ساعت طول میکشد. درد خفیف/نفخ موقت ممکن است رخ دهد. عوارض جدی (خونریزی، عفونت، آسیب به احشا) نادرند ولی امکانپذیر؛ درباره علائم هشدار آموزش خواهید دید.
۳) لقاح و کشت جنین
در آزمایشگاه، لقاح به دو روش انجام میشود: IVF کلاسیک (قرار دادن اسپرم در کنار اووسیت) یا ICSI (تزریق یک اسپرم به داخل اووسیت). ICSI برای عامل مردانه، لقاحهای ناموفق قبلی، یا هنگام استفاده از اسپرم جراحی/PGT بیشتر بهکار میرود. سپس جنینها در انکوباتورهای کنترلشده رشد میکنند. کشت تا روز ۳ (مرحله کلیواژ) یا روز ۵/۶ (بلاستوسیست) ادامه مییابد. انتخاب بلاستوسیست امروز شایعتر است چون همزمانی بهتری با پذیرندگی آندومتر دارد و امکان انتخاب تکجنین را بالا میبرد؛ با این حال، تصمیمِ «روز کشت» بر اساس تعداد/کیفیت جنینها و سیاست آزمایشگاه است.
افزونههای آزمایشگاهی (Add-ons): زمانلپس، هچینگ کمکی، کواَلتیروپلاسم و… همگی باید با شواهد و پرونده شما سنجیده شوند؛ بسیاری از آنها اثربخشی قطعی در افزایش تولد زنده برای همه بیماران نشان ندادهاند و تصمیم باید شفاف و آگاهانه باشد.
۴) انتقال جنین (ET) و حمایت لوتئال
انتقال میتواند «تازه» در همان سیکل برداشت یا «فریز-ذوب» در سیکل بعد باشد. بسیاری از مراکز در موارد پرریسک برای OHSS، یا هنگامی که پروژسترون روز تریگر بالا است، Freeze-all را ترجیح میدهند. انتقال تکجنین (eSET) سیاست ارجح برای کاهش چندقلویی است، مگر در سناریوهای انتخابی. پس از انتقال، پروژسترون برای حمایت لوتئال تجویز میشود و تست بارداری ۹–۱۴ روز بعد انجام میگیرد.
شانس موفقیت IVF: چه چیزی عدد را بالا یا پایین میبرد؟
مهمترین تعیینکننده موفقیت IVF، سن زن است؛ کیفیت اووسیت بهطور فیزیولوژیک با افزایش سن کاهش مییابد و درصد ناهنجاریهای کروموزومی جنین بالا میرود. ذخیره تخمدانی (AMH/AFC)، علت ناباروری (مثلاً لولهها vs عامل مردانه)، کیفیت آزمایشگاه و تجربه تیم، تعداد اووسیتهای برداشتشده، کیفیت جنینها و سیاست انتقال (تازه vs فریز، تکجنین vs دو جنین) نیز نقش دارند.
گزارشهای ملی (مثل CDC) نشان میدهند که در مجموع با افزایش سن از زیر ۳۵ به ۳۵–۳۷، ۳۸–۴۰ و ۴۱+، نرخ تولد زنده بهازای انتقال کاهش پلکانی دارد. همچنین، بارداری با جنین اهدایی محدودیت سنی اووسیت را تا حد زیادی حذف میکند و به همین دلیل، در سنین بالاتر نرخ موفقیت بالاتری نسبت به تخمک خود دارد. تفسیر دقیق اعداد باید با توجه به نوع سیکل (تازه/فریز، اتولوگ/اهدا)، سیاست انتقال و مشخصات آزمایشگاه انجام شود.
خطرها و عوارض: شفاف، اما قابل مدیریت
IUI: عفونت لگنی نادر است. خطر چندقلویی با تحریک شدید افزایش مییابد؛ بههمین دلیل، هدف عموماً ایجاد ۱ (یا نهایتاً ۲) فولیکول بالغ است. OHSS با تحریکهای خفیف IUI نادر است.
IVF: OHSS در پروتکلهای امروزی کمیابتر شده اما همچنان مهم است و با راهبردهای پیشگیرانه کنترل میشود. عوارض برداشت تخمک (خونریزی/عفونت/آسیب احشا) نادرند. چندقلویی با انتقال تکجنین بهطور چشمگیر کاهش مییابد. احتمال بارداری خارجرحمی/هتروتوپیک اندکی وجود دارد. بار روانی و مالی نیز واقعی است و پشتیبانی روانشناختی و شفافیت هزینهها بخشی از درمان محسوب میشود.
IUI یا IVF؟ نقشه تصمیمگیری بر پایه سن، زمان و علت
اگر زیر ۳۵ سال هستید، لولهها بازند، TMSC بعد از شستوشو مناسب است و علت مشخصی یافت نشده، ۳–۴ سیکل IUI تحریکشده معمولاً گام نخست منطقی است؛ در صورت عدم موفقیت، IVF مسیر بعدی است. با افزایش سن (۳۸–۴۰ به بالا)، ارزش زمان بیشتر میشود و جهش سریعتر به IVF با شانس هر سیکل بالاتر، میتواند مجموع احتمال تولد زنده را افزایش دهد. در انسداد لولهها یا عامل مردانه شدید، مستقیماً IVF/ICSI توصیه میشود. در اندومتریوز متوسط/شدید، شکست IUI قبلی، یا نیاز به PGT نیز IVF مسیر ارجح است.
جزئیات کلینیکی که معمولاً دربارهشان سؤال میشود
داروهای تحریک برای IUI: لتروزول، کلومیفن یا گنادوتروپین؟
لتروزول اغلب بهدلیل اثرات کمتر بر مخاط سرویکس و آندومتر و خطر کمتر چندقلویی، گزینه محبوبتری است؛ کلومیفن هم در دسترس و کمهزینه است اما ممکن است نازککردن آندومتر/مخاط سرویکس ایجاد کند. گنادوتروپینها پاسخ قویتری میدهند اما هزینه و خطر چندقلویی را بالا میبرند؛ استفادهشان باید در پروتکلهای دقیق و مراکز باتجربه باشد.
IVF: تحریک قوی یا ملایم؟ تازه یا فریز؟
بیماران با AMH پایین/پاسخ ضعیف ممکن است از پروتکلهای «محرک ملایم» بهره ببرند تا کیفیت اووسیتها حفظ و خطر لغو سیکل کمتر شود. در افراد پرریسک برای OHSS یا با پروژسترون بالای روز تریگر، انتقال «فریز-ذوب» در سیکل بعد اغلب نتایج بهتری میدهد. انتخاب «تکجنین» در روز ۵/۶ سیاست ارجح برای کاهش چندقلویی بدون کاهش شانس تولد زنده در بسیاری از گروههاست.
PGT-A: بله یا خیر؟
PGT-A میتواند نرخ سقط را کم و زمان تا بارداری مستمر را کوتاه کند، اما برای همه مفید نیست. در سنین بالا یا سابقه سقطهای مکرر، ارزش بحث بیشتری دارد. در زوجهای جوان با چند جنین باکیفیت، «افزایش قطعی تولد زنده» با PGT-A برای همه ثابت نیست. تصمیم باید مشترک و مبتنی بر ترجیحات، هزینه و اهداف باشد.
مقایسه عملی IUI و IVF در جدولهای تصمیم
| سناریو | انتخاب نخست | چرا؟ | چه زمانی مسیر را عوض کنیم؟ |
|---|---|---|---|
| Unexplained، سن < 35، لولهها باز، TMSC مناسب | IUI تحریکشده (۳–۴ سیکل) | کمتهاجم، کمهزینهتر، اثر تجمعی مناسب | پس از ۳–۴ سیکل ناموفق → IVF |
| عامل مردانه خفیف/متوسط | IUI یا IVF/ICSI برحسب TMSC | IUI با TMSC مناسب؛ ICSI با TMSC پایین/لقاح ناموفق قبلی | شکست چند IUI، TMSC پایین پایدار → IVF/ICSI |
| انسداد دوطرفه لولهها/هیدروسالپنکس | IVF (و اصلاح هیدروسالپنکس قبل از ET) | عدم مسیر فیزیکی لقاح | — |
| اندومتریوز متوسط/شدید | IVF | اختلال آناتومی/کیفیت اووسیت؛ شانس IUI پایین | — |
| سن ≥ 38 یا ذخیره تخمدانی پایین | IVF (جهش سریعتر) | ارزش زمان و شانس هر سیکل بالاتر | — |
| نیاز به PGT-M/PGT-SR | IVF | غربالگری ژنتیکی فقط در IVF ممکن است | — |
هزینه، زمان و بار احساسی: مثلثی که روی تصمیم اثر میگذارد
IUI ارزانتر و سریعتر است، اما ممکن است به چند سیکل نیاز داشته باشد. IVF گرانتر و فشردهتر است، اما شانس هر سیکل بالاتر است و «کنترل» بیشتری میدهد. بار احساسی هر دو قابلتوجه است؛ برنامهریزی مرخصی، حمایت خانواده و گفتگو با تیم درمان (و در صورت نیاز مشاور) بخشی از مسیر است، نه حاشیه آن.
نکات کاربردی برای افزایش شانس موفقیت (قابل اجرا و بیخطر)
بهینهسازی وزن، کاهش مصرف دخانیات/الکل، خواب کافی، مدیریت استرس، مصرف اسیدفولیک، و پایبندی دقیق به زمانبندی آزمایشها/تزریقها تفاوت واقعی ایجاد میکنند. مکملها و «افزونهها» اگرچه جذاباند، اما بسیاری شواهد قطعی ندارند؛ هر گزینه را با پزشک خود بسنجید و از خوددرمانی بپرهیزید.
سوالهای رایج علمی که کوتاه پاسخ میخواهند
| پرسش | پاسخ خلاصه |
|---|---|
| آیا IUI بدون تحریک انجام میشود؟ | بله، در چرخه طبیعی هم ممکن است؛ اما تحریک خفیف شانس کلی را افزایش میدهد. |
| ICSI برای همه لازم است؟ | خیر؛ برای عامل مردانه/لقاح ناموفق قبلی/PGT مفیدتر است. در مردان طبیعی، IVF کلاسیک کافی است. |
| انتقال چند جنین بهتر است؟ | خیر؛ انتقال تکجنین (eSET) خطر چندقلویی را کم میکند بدون افت معنیدار شانس تولد زنده در بسیاری گروهها. |
| PGT-A همیشه لازم است؟ | نه؛ سود آن سناریومحور است. در سن بالا/سقط مکرر/انتقالات متعددِ ناموفق مفیدتر است. |
روند زمانی نمونه برای هر روش
| گام | IUI | IVF |
|---|---|---|
| آمادهسازی | روز ۲–۳ سیکل، شروع دارو (در صورت نیاز) | پایان سیکل قبل/روز ۲–۳: شروع گنادوتروپین |
| پایش | ۱–۲ سونو تا بزرگشدن فولیکول | چند سونو/آزمایش طی ۸–۱۲ روز تحریک |
| تریگر و اقدام | تریگر و IUI در ۳۴–۳۶ ساعت | تریگر و OPU در ۳۴–۳۶ ساعت |
| پس از اقدام | پروژسترون لوتئال منتخب؛ تست ۱۴ روز بعد | لقاح/کشت ۳–۵ روز، انتقال/فریز، پروژسترون؛ تست ۹–۱۴ روز بعد |
جمعبندی
اگرچه هم IUI و هم IVF میتوانند به تولد نوزاد سالم منجر شوند، اما «بهترین مسیر» برای شما به سن، ذخیره تخمدانی، علت ناباروری، کیفیت اسپرم، زمان و اهداف شخصی بستگی دارد. IUI در گروههای مناسب با هزینه کمتر و تهاجم پایینتر شروع خوبی است—بهویژه در ۳–۴ سیکل نخست. IVF در انسداد لولهها، عامل مردانه متوسط/شدید، شکست IUI، نیاز به PGT یا سنین بالاتر/زمان محدود، شانس هر سیکل بالاتری دارد و کنترل بیشتری میدهد. با نقشهراه روشن، پایبندی دقیق به پروتکل، و حمایت روانی/خانوادگی، مسیر باروری هرچند پرچالش، اما قابل پیمودن است. این متن برای آگاهی عمومی نوشته شده و جایگزین تشخیص یا درمان توسط پزشک نیست.
منابع PDF پیشنهادی
1) NICE CG156 – Fertility problems: assessment and treatment (PDF)
2) CDC – 2021 Assisted Reproductive Technology National Summary Report (PDF)
3) ESHRE – Ovarian Stimulation for IVF/ICSI (Guideline Update 2025) (PDF)
