رادیکولوپاتی گردن و کمر: تصویربرداری، درمان و تمرین

مقدمه و کلیات

رادیکولوپاتی به گروهی از علائم گفته می شود که در اثر درگیری ریشه عصب نخاعی ایجاد می شود. محل درگیری می تواند در ناحیه گردن یا کمر باشد و نشانه ها بر اساس ریشه های درگیر تفاوت پیدا می کند. درد تیرکشنده با مسیر مشخص، گزگز و مور مور، بی حسی در محدوده های درماتومی و گاهی ضعف و کاهش رفلکس ها از نشانه های اصلی هستند. درگیری ریشه های گردنی معمولا به درد و گزگز بازو و ساعد و دست منجر می شود و درگیری ریشه های کمری سبب درد تیرکشنده از باسن به پشت ران و ساق و کف پا می گردد که بسیاری آن را به نام سیاتیک می شناسند. هر چند فتق دیسک و تنگی سوراخ ریشه از علل شایع هستند اما رادیکولوپاتی یک تشخیص واحد نیست و باید با رویکرد نظام مند، علل کمتر شایع مانند عفونت، تومور، ناهنجاری های مادرزادی و شکستگی را نیز مد نظر داشت. این نوشتار با هدف آگاهی رسانی ایمن درباره سازوکار، نشانه ها، افتراق ها، تصویربرداری مناسب، درمان مرحله ای و اصول تمرین و بازتوانی تدوین شده است و تاکید می کند که پاسخ به درمان در افراد مختلف متفاوت است و ارزیابی حضوری و تصمیم مشترک الزامی است.

مروری بر آناتومی و نوروفیزیولوژی مرتبط

ریشه های عصبی نخاعی از ترکیب ریشه های حرکتی قدامی و حسی خلفی در ناحیه سوراخ بین مهره ای تشکیل می شوند و سپس وارد شبکه های عصبی و اعصاب محیطی می گردند. هر ریشه محدوده های مشخص پوستی و عضلانی را عصب دهی می کند که به ترتیب درماتوم و میوتوم نامیده می شود. در ستون فقرات گردنی شماره گذاری ریشه ها مطابق سطح مهره بالایی است و در ستون فقرات کمری و خاجی مسیر ریشه ها به سمت پایین و خارج از مجرای نخاعی ادامه می یابد. فشردگی یا تحریک ریشه عصب می تواند با التهاب و ادم و تغییر هدایت الکتروفیزیولوژیک همراه شود و بسته به شدت و مدت، علائم حسی و درد یا ضعف حرکتی ایجاد کند. شناخت نقشه های درماتومی و میوتومی و منطق رفلکس ها برای محل یابی بالینی اهمیت دارد. به عنوان نمونه در گردن، درگیری ریشه پنجم با درد شانه و بازو و کاهش رفلکس عضله سر بازویی همراه می شود و درگیری ریشه ششم با درد به سمت شست و کاهش رفلکس عضله بازویی شعاعی تظاهر می کند. در کمر، درگیری ریشه پنجم کمری معمولا با درد در سمت خارجی ساق و پشت پا و ضعف اکستانسیون انگشت بزرگ و مشکل در راه رفتن روی پاشنه همراه است و درگیری ریشه اول خاجی با درد پشت ساق و کف پا و کاهش رفلکس آشیل دیده می شود.

اپیدمیولوژی و بار بیماری

رادیکولوپاتی از مشکلات شایع مراجعه به کلینیک های نورولوژی و طب فیزیکی و ستون فقرات است. بروز درد تیرکشنده از کمر به پا در طول زندگی در جمعیت عمومی قابل توجه است و بسیاری از موارد با درمان های محافظه کارانه بهبود می یابند. با این حال درصدی از بیماران دچار درد مزمن، محدودیت عملکردی، غیبت از کار و کاهش کیفیت زندگی می شوند. هزینه های مستقیم شامل تصویربرداری و درمان و جراحی، و هزینه های غیر مستقیم مانند افت بهره وری و ناتوانی شغلی قابل توجه است. نکته مهم این است که همه دیسک های بیرون زده سبب علامت نمی شوند و یافته های تصویربرداری بدون تفسیر بالینی ممکن است گمراه کننده باشد. برعکس برخی بیماران علائم واضح دارند اما تغییرات تصویربرداری در مراحل نخستین چندان برجسته نیست. همین اختلاف ها ضرورت معاینه دقیق و تصمیم گیری بر پایه شواهد و ترجیحات بیمار را برجسته می کند.

الگوهای تظاهر بالینی

الگوی درد و نشانه های عصبی در رادیکولوپاتی به محل درگیری و شدت فشار بستگی دارد. درد معمولا ماهیت تیرکشنده و سوزان دارد و در مسیری مشخص منتشر می شود. در گردن، حرکات خاص مانند اکستانسیون و چرخش به سمت علامت دار می تواند درد را تشدید کند و مانور فشار روی سر ممکن است درد به دست را بازتولید کند. در کمر، خم شدن یا نشستن طولانی و عطسه و سرفه گاهی درد را بدتر می کند. بی حسی و گزگز در محدوده های پوستی مشخص و کاهش قدرت در گروه های عضلانی مربوطه دیده می شود. معاینه رفلکس ها سرنخ مهمی می دهد و آزمون های ساده بالینی مانند بالا بردن پای صاف در کمر و مانور تحریک دهانه خروجی ریشه در گردن به تشخیص کمک می کنند. با این وجود هیچ آزمونی به تنهایی کافی نیست و باید مجموعه داده ها کنار هم قرار گیرد.

جدول مقایسه الگوی رادیکولوپاتی گردن و کمر

علل و عوامل خطر

بیرون زدگی دیسک در اثر پارگی حلقه فیبری و جابجایی هسته دیسک به سمت کانال نخاعی یا سوراخ ریشه یک علت رایج است. با بالا رفتن سن، تغییرات دژنراتیو مهره ها و مفاصل پشتی و ساخته شدن خارهای استخوانی با تنگ کردن دهانه خروجی ریشه و مجرای مرکزی همراه می شود. فعالیت های شغلی با بلند کردن مکرر بار یا خم شدن طولانی می توانند عوامل تشدید کننده باشند. سیگار و نیکوتین با کاهش تغذیه دیسک و بدتر کردن روند دژنراتیو ارتباط دارند. آناتومی افراد از نظر شیب لگن و انحنای ستون فقرات و اندازه دهانه ریشه ها می تواند زمینه ساز باشد. درگیری های کمتر شایع شامل تومورهای اولیه یا متاستاتیک، عفونت های استخوان و دیسک، شکستگی بر اثر پوکی استخوان و بیماری های التهابی می شوند. در کودکان و نوجوانان رادیکولوپاتی کمتر دیده می شود و هنگام مشاهده باید به علل عفونی یا تومورال و ناهنجاری های مادرزادی اندیشید. در بارداری افزایش لوردوز و تغییرات وزنی می تواند درد کمر را تشدید کند و مدیریت باید با توجه به ایمنی جنین بازنگری شود.

تشخیص افتراقی

بسیاری از ناهنجاری ها می توانند خود را شبیه رادیکولوپاتی نشان دهند. در گردن، گیر افتادگی عصب میانی در مچ و عصب اولنار در آرنج یا مچ با گزگز دست همراه است اما نقشه درماتومی ندارد و تست های تحریک فشار موضعی می تواند آن را آشکار کند. در کمر، درد مفصل ساکروایلیاک یا نقاط ماشه ای عضلات گلوتئال می تواند به پشت ران منتشر شود ولی بی حسی مشخص در انگشتان یا کاهش رفلکس معمولا دیده نمی شود. پلی نوروپاتی طولانی با گزگز جوراب مانند و ضعف دیستال تظاهر می کند و با معاینه و الکترودیاگنوستیک قابل افتراق است. تنگی کانال مرکزی ممکن است با درد دو طرفه و لنگش نورولوژیک و بدتر شدن با ایستادن طولانی همراه باشد و با خم شدن رو به جلو بهتر شود. درگیری نخاع گردنی می تواند علاوه بر درد گردن با بی ثباتی راه رفتن و علائم پاتولوژیک پیرا میدال همراه شود که نیازمند ارزیابی فوری است. افتراق دقیق برای انتخاب صحیح مسیر تصویربرداری و درمان ضروری است.

مسیر ارزیابی و معاینه ساختاریافته

شرح حال هدفمند شامل زمان شروع علائم، الگوی انتشار درد، عوامل تشدید کننده و کاهش دهنده، اختلال خواب، سابقه تروما، سابقه سرطان، تب یا کاهش وزن، مصرف داروهای ضد انعقاد، و کیفیت فعالیت های روزانه است. معاینه عصبی با سنجش قدرت در گروه های عضلانی کلیدی، بررسی حس سطحی در نقشه های درماتومی، ارزیابی رفلکس ها و تست های تحریک ریشه انجام می شود. معاینه مفاصل اطراف و لگن و ارزیابی راه رفتن و تعادل تکمیل کننده است. در حضور علامت های هشدار، مسیر ارزیابی باید تسریع شود و همکاری چند تخصصی مد نظر قرار گیرد. مستندسازی دقیق یافته ها و ارتباط شفاف با بیمار درباره اهداف درمانی و انتظار واقع بینانه اولین گام ایمنی بیمار است.

تصویربرداری و آزمون های تشخیصی

تصویربرداری باید هدفمند و بر اساس اندیکاسیون انجام شود. در بسیاری از موارد با نبود علامت های هشدار و نبود ضعف پیشرونده، درمان محافظه کارانه چند هفته ای پیش از تصویربرداری پیشرفته منطقی است. هنگامی که تصویر بالینی با درد ریشه ای شدید و پایدار همراه است یا ضعف و نشانه های عصبی از ابتدا برجسته هستند یا تصمیم گیری درباره تزریق یا جراحی مد نظر قرار می گیرد، تصویربرداری ارزشمند می شود. ام آر آی ستون فقرات روش ارجح برای دیدن بافت نرم، دیسک و ریشه های عصبی است و همخوانی بین یافته تصویری و محدوده درماتومی و میوتومی برای تصمیم گیری حیاتی است. سی تی اسکن برای ارزیابی استخوان و در شرایط ممنوعیت ام آر آی یا برای بررسی دقیق ناهنجاری های استخوانی و مفصلی به کار می رود و در برخی بیماران سی تی با تزریق ماده حاجب در فضای زیر عنکبوتیه توسط تیم های مجرب انجام می شود. عکس ساده بیشتر برای بررسی هم ترازی مهره ها و شکستگی های آشکار یا لغزش مهره ها کاربرد دارد. الکترودیاگنوستیک شامل نوار عصب و عضله می تواند در افتراق رادیکولوپاتی از نوروپاتی محیطی یا گیر افتادگی های تونلی کمک کند و در مواردی که تصویربرداری نتایج قطعی ندارد یا چند سطح درگیری مطرح است اطلاعات تکمیلی بدهد. زمان بندی انجام الکترومیوگرافی اهمیت دارد زیرا تغییرات دژنراسیون وابسته به دنرواسیون در روزهای نخست قابل مشاهده نیست و تفسیر باید توسط تیم مجرب و در متن بالینی صورت گیرد.

جدول انتخاب آزمون های تشخیصی در رادیکولوپاتی

مدیریت محافظه کارانه و اصول کلی درمان

رویکرد نخست در بسیاری از موارد بدون علامت هشدار، درمان محافظه کارانه است. اهداف اصلی کاهش درد، بهبود کارکرد و پیشگیری از مزمن شدن هستند. آموزش بیمار و همسو سازی انتظار با واقعیت نقش مرکزی دارد. فعالیت بدنی باید با پرهیز از بی حرکتی مطول ادامه یابد. استراحت مطلق در تخت به جز در دوره های بسیار کوتاه توصیه نمی شود. تنظیم فعالیت به معنای انتخاب حرکات که درد را تشدید نمی کنند و افزایش تدریجی دامنه حرکتی و قدرت در چهارچوب ایمن است. درمان های دارویی باید گزینشی و زمان محدود داشته باشند و فهرست دارویی بیمار و بیماری های همراه و خطر سقوط در سالمندان در نظر گرفته شود. فیزیوتراپی ساختاریافته با محور آموزش و تمرین و راهبردهای کاهش درد ستون اصلی مدیریت است و وسوسه مداخلات سریع بدون برنامه توانبخشی اغلب نتیجه پایدار ندارد.

فیزیوتراپی و تمرین درمانی بر پایه شواهد

برنامه تمرین باید روی آموزش وضعیت های بی خطر، اصلاح الگوهای حرکتی، تقویت عضلات پایدار کننده و بهبود انعطاف پذیری متمرکز باشد. در ناحیه کمر تمرین های پایداری مرکزی با درگیر کردن عضلات عمقی شکم و عضلات چند سر مهره ای برای کنترل حرکات ستون فقرات اهمیت دارند. تمرین های حرکتی ملایم در محدوده بدون درد به کاهش اسپاسم عضلانی کمک می کنند و با پیشرفت برنامه، افزودن تمرین های عملکردی مانند نشستن و برخاستن کنترل شده، بالا رفتن از پله در محدوده قابل تحمل و تمرین های تعادلی سودمند است. در ناحیه گردن آموزش وضعیت مناسب سر و گردن در کار با رایانه، تمرین های کنترل حرکتی گردن و تقویت عضلات کتف و کمربند شانه ای جایگاه ویژه دارد. تمرین های لغزش عصبی به صورت بسیار ملایم و زیر نظر درمانگر برای کاهش حساسیت عصبی در برخی بیماران به کار می رود. کشش های طولانی مدت بدون کنترل تخصصی برای ریشه عصب توصیه نمی شود و کشش های دستی مدت کوتاه در شرایط خاص و توسط درمانگر مجرب می تواند ابزار تکمیلی باشد. استفاده از بریس یا گردنبند سخت به صورت طولانی می تواند سبب ضعف عضلات شود و فقط به طور موقت و در شرایط مشخص و با هدف تسکین کوتاه مدت به کار می رود.

درمان دارویی و نکات ایمنی

داروها در خدمت کاهش درد و تسهیل توانبخشی هستند و باید با مدت و دوز حداقل موثر استفاده شوند. داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای دوره های کوتاه با احتیاط نسبت به معده و کلیه و قلب انتخاب می شوند. در موارد انتخابی، شل کننده های عضلانی با مدت کوتاه برای کنترل اسپاسم به کار می روند ولی خواب آلودگی و خطر سقوط در سالمندان باید به دقت پایش شود. استفاده از داروهای قوی تر مانند اپیوئیدها برای درد رادیکولی معمولا توصیه نمی شود و در صورت ضرورت باید برای دوره بسیار کوتاه و با پایش دقیق عوارض انجام شود. درباره داروهایی که برای دردهای نوروپاتیک سایر علل کاربرد دارند باید تاکید شود که شواهد سود در درد رادیکولی ناشی از دیسک و تنگی کانال محدود است و خطر عوارض مانند خواب آلودگی و سرگیجه قابل توجه می باشد، بنابراین تصمیم گیری باید مطابق راهنماهای معتبر و در زمینه بالینی انجام شود. کورتیکوستروئید خوراکی به عنوان درمان روتین درد رادیکولی جایگاه مشخصی ندارد و هر گونه تصمیم باید براساس شواهد و وضعیت بیمار انجام گیرد. همه این انتخاب ها باید با مرور تداخل های دارویی و وضعیت کلیه و کبد و شرح حال زخم معده و فشار خون همراه باشد و بیمار از هدف واقع بینانه یعنی کاهش درد تا حدی که مشارکت در تمرین و بازگشت به فعالیت ممکن شود آگاه گردد.

تزریق های اپیدورال و بلوک های هدفمند

تزریق استروئید در فضای اپیدورال یا اطراف ریشه در برخی بیماران با درد رادیکولی شدید ناشی از فتق دیسک و در نبود ضعف پیشرونده می تواند کاهش درد کوتاه مدت ایجاد کند و فرصتی برای پیشبرد برنامه توانبخشی فراهم آورد. این روش ها درمان کننده علت نیستند و تاثیر آنها در درازمدت محدود است و باید فقط در چارچوب یک برنامه جامع مراقبت و پس از ارزیابی خطر و فایده انجام شوند. انتخاب مسیر تزریق و نوع دارو و تعداد دفعات باید توسط تیم های مجرب و با راهنمایی تصویربرداری انجام شود تا خطر عوارض مانند خونریزی و عفونت و سوراخ شدن دورا کاهش یابد. اطلاع رسانی به بیمار درباره فواید احتمالی و محدودیت ها و عوارض بالقوه بخش ضروری رضایت آگاهانه است. در بیماران با مصرف ضد انعقاد یا با بیماری های زمینه ای باید تصمیم گیری مشترک با متخصصین مربوطه انجام شود.

جراحی چه زمانی مطرح می شود

درصدی از بیماران با وجود درمان محافظه کارانه مناسب و گذر زمان کافی همچنان دچار درد مقاوم و اختلال عملکرد می مانند یا از ابتدا با ضعف پیش رونده یا نشانه های شدید نورولوژیک مراجعه می کنند. در این موارد و هنگامی که همخوانی مشخصی میان تصویربرداری و علائم وجود دارد، ارجاع برای ارزیابی جراحی مطرح می شود. در کمر روش های کم تهاجمی برای برداشت قطعه دیسک بیرون زده و آزاد کردن ریشه در بیماران منتخب می تواند کاهش درد قابل توجه ایجاد کند و بازگشت سریع تری به فعالیت فراهم آورد. در گردن با توجه به محل و ماهیت تنگی، رویکرد از جلو یا پشت و انتخاب فیوژن یا دکمپرسیون بدون فیوژن توسط تیم جراحی تصمیم گیری می شود. فواید بالقوه باید با خطرات احتمالی مانند عفونت و خونریزی و عوارض بیهوشی و احتمال عود در آینده سنجیده شود و مشارکت بیمار در تصمیم با درک روشن از اهداف و چشم انداز واقع بینانه بخش جدایی ناپذیر مسیر مراقبت است. جراحی برای سندرم دم اسبی و ضعف پیشرونده قابل توجه یا درد غیر قابل تحمل با ناکامی مدیریت غیر جراحی در چارچوب استاندارد مطرح می شود و تاخیر در این شرایط می تواند پیامد را بدتر کند.

جدول مقایسه گزینه های درمانی اصلی

ایمنی بیمار و نکات مهم مراقبتی

ایمنی محور اصلی تمام تصمیم ها است. در انتخاب داروها باید خطر خواب آلودگی و سرگیجه و سقوط به ویژه در سالمندان مد نظر باشد. پرهیز از رانندگی و کار با ابزار خطرناک در دوره هایی که درد تیرکشنده شدید یا خواب آلودگی ناشی از دارو وجود دارد ضروری است. تزریق ها و جراحی ها باید با رضایت آگاهانه و توضیح واضح درباره فواید محدود و عوارض احتمالی انجام شود. در برخورد با درد مزمن مدیریت خلق و اضطراب و خواب اهمیت دارد و همکاری با روانشناس و کاردرمان در بسیاری از موارد نتیجه را پایدارتر می کند. بازگشت تدریجی به فعالیت با احترام به آستانه درد و نگهداشتن یک دفترچه پیگیری برای ثبت فعالیت ها و پاسخ به درمان به تنظیم برنامه کمک می کند. هیچ روشی تضمین نتیجه یکسان برای همه ندارد و انعطاف و بازنگری دوره ای جزئی از مسیر مراقبت است.

گروه های ویژه

سالمندان

چند دارویی و بیماری های همراه مانند بیماری قلبی و کلیوی و پوکی استخوان مدیریت را پیچیده می کند. انتخاب دارو باید با دقت بسیار و برای دوره های کوتاه باشد و برنامه تمرین روی تعادل و قدرت عضلات مرکزی و انعطاف پذیری ملایم تمرکز داشته باشد. خطر سقوط باید به صورت فعال با ارزیابی محیط خانه و آموزش استفاده از کفش مناسب و روشنایی کافی مدیریت شود. تصویربرداری در سالمندان با نشانه های هشدار باید زودتر انجام شود و تصمیم درباره تزریق یا جراحی با تکیه بر اهداف عملکردی و کیفیت زندگی سنجیده گردد.

بارداری

درد تیرکشنده در بارداری اغلب با تغییرات مکانیک بدن تشدید می شود. انتخاب دارو محدودیت های جدی دارد و تمرکز بر آموزش وضعیت مناسب و تمرین های ایمن و اصلاح سبک زندگی است. در موارد شدید و نادر، تصمیم ها باید با همکاری تیم زنان و بیهوشی و نورولوژی و طب فیزیکی گرفته شود. تصویربرداری در صورت ضرورت و با روش های ایمن انجام می شود و تصمیم درباره هر مداخله تهاجمی باید با حساسیت فراوان باشد.

بیماران با بیماری های سیستمیک

در بیماران با دیابت یا بیماری های روماتولوژیک یا بدخیمی، گستره تشخیص افتراقی وسیع تر است و احتمال درگیری چند سطحی یا عفونت یا فرایندهای التهابی مطرح می شود. در این افراد همکاری نزدیک بین تخصص ها و برنامه پایش دقیق برای عوارض دارویی و تاثیر بیماری زمینه ای ضروری است. تصمیم درباره استفاده از کورتیکوستروئیدها یا داروهای سرکوب ایمنی باید با تامل و در حضور اندیکاسیون روشن انجام گیرد.

بهداشت ستون فقرات و پیشگیری ثانویه

اصلاح عادت های روزمره می تواند به کاهش عود و پایداری بهبود کمک کند. آموزش اصول بلند کردن ایمن بار، پرهیز از نشستن طولانی با ایجاد وقفه های منظم برای ایستادن و قدم زدن، تنظیم ارتفاع میز و صندلی و مانیتور و استفاده از بالش و تشک مناسب از اصول پایه است. فعالیت هوازی منظم با شدت متوسط و تمرین های تقویتی عضلات مرکزی ستون فقرات به مرور تاب آوری بدن را بالا می برد. ترک سیگار و کاهش وزن در صورت اضافه وزن اثر مثبت پایدار دارد. کارفرمایان می توانند با ارزیابی ارگونومی و فراهم کردن برنامه های تندرستی محیط کار، از بار بیماری بکاهند و کارگران با علائم فعال را برای بازگشت تدریجی و ایمن حمایت کنند.

علامت های هشدار که نیازمند ارجاع فوری است

• بی اختیاری ادرار یا مدفوع یا بی حسی در ناحیه زین و درد شدید دو طرفه پا
• ضعف پیشرونده به ویژه در حرکات مچ پا یا شست پا یا حرکات انگشتان دست
• تب و درد شدید ستون فقرات همراه با سابقه نقص ایمنی یا تزریق وریدی
• درد پس از تروما به ستون فقرات یا سابقه سرطان و کاهش وزن غیر قابل توضیح
• بی ثباتی راه رفتن یا نشانه های درگیری نخاع گردنی مانند سفتی و کلیونوس

پنج گام عملی برای مراقبت روزمره و بازگشت به فعالیت

• ادامه فعالیت های روزمره در محدوده قابل تحمل و پرهیز از استراحت مطول
• شروع تمرین های ملایم زیر نظر درمانگر و افزودن تدریجی شدت و مدت
• بازنگری فهرست دارو و استفاده از حداقل دوز موثر برای کوتاه ترین دوره
• اصلاح ارگونومی محیط کار و منزل و برنامه ریزی برای وقفه های حرکتی منظم
• پایش علائم و ثبت پاسخ به درمان و مراجعه به موقع در صورت علامت های هشدار

پرسش های پرتکرار درباره تصویربرداری

پرسش رایج این است که چرا تصویربرداری بلافاصله انجام نمی شود. پاسخ این است که در بسیاری از موارد علائم طی چند هفته با درمان محافظه کارانه کاهش می یابد و یافته های تصویربرداری می تواند با نشانه های فرد همخوان نباشد. از طرف دیگر زمانی که ضعف پیشرونده یا درد شدید و پایدار وجود دارد یا تزریق و جراحی مطرح می شود، ام آر آی اطلاعات حیاتی می دهد و زمان انجام آن جلو می افتد. نکته مهم همخوانی بالینی است. یعنی تصویری که فشردگی در سطح مشخص نشان می دهد باید با مسیر درد و نقشه های حسی و حرکتی همان سطح مطابق باشد تا تصمیم درمانی ارزشمند گردد.

تمرین و بازتوانی در خانه با تاکید بر ایمنی

تمرین های خانگی باید پس از آموزش عملی توسط درمانگر و نوشته شدن برنامه روشن انجام شود. مهم است که از حرکاتی که درد تیرکشنده را به مسیر اندام بازتولید می کنند پرهیز شود و تمرین ها در محدوده بدون درد و با تنفس طبیعی اجرا شوند. برنامه می تواند شامل حرکات ملایم دامنه حرکتی برای کمر و گردن، تمرین های فعال سازی عضلات عمقی شکم و لگن، تمرین های کششی اندام ها در محدوده ایمن و پیاده روی منظم باشد. استفاده از گرما یا سرما به صورت کوتاه مدت می تواند کمک کند اما جای تمرین را نمی گیرد. هر گونه تشدید پایدار علائم یا بروز بی حسی گسترده یا ضعف باید به پزشک گزارش شود. هدف نهایی بازگشت به فعالیت های معنادار زندگی با کمترین ناراحتی است و این هدف با گام های کوچک و مداوم محقق می شود.

ادغام مراقبت ها و نقش تیم چند تخصصی

بهترین نتایج هنگامی حاصل می شود که مراقبت به صورت هماهنگ میان پزشک نورولوژی یا طب فیزیکی، فیزیوتراپیست، کاردرمان، روانشناس و در صورت نیاز جراح ستون فقرات انجام شود. ارتباط شفاف درباره اهداف و پیشرفت و موانع و بازنگری منظم برنامه ضروری است. بسیاری از بیماران از آموزش گروهی و برنامه های مدیریت درد که بر پذیرش فعال، راهبردهای مقابله با درد و بازگشت به ارزش های فردی تمرکز دارد سود می برند. به کارگیری ابزارهای خودگزارشی معتبر برای سنجش درد و ناتوانی در هر مراجعه به تصمیم گیری مبتنی بر شواهد کمک می کند. مشارکت خانواده و محیط کار در تنظیم توقعات و حمایت عملی از اجرای برنامه درمانی ارزش افزوده دارد.

جمع بندی

رادیکولوپاتی گردن و کمر مجموعه ای از علائم در اثر درگیری ریشه عصب است که طیفی از شدت و پیامد دارد. تشخیص دقیق با تکیه بر شرح حال و معاینه و استفاده هدفمند از تصویربرداری و الکترودیاگنوستیک انجام می شود و درمان بر آموزش و فعالیت و تمرین ساختاریافته استوار است. داروها نقش کمکی دارند و باید ایمن و زمان محدود باشند. تزریق در بیماران منتخب می تواند کاهش درد کوتاه مدت ایجاد کند و جراحی در شرایط مشخص با همخوانی تصویر و علائم و نبود پیشرفت در درمان محافظه کارانه یا وجود ضعف و سندرم های اورژانسی مطرح می شود. در سراسر مسیر مراقبت، ایمنی بیمار، تصمیم گیری مشترک، مدیریت انتظار و بازتوانی تدریجی کلید موفقیت است. هیچ متن آموزشی جای ارزیابی حضوری را نمی گیرد و در صورت تردید یا بروز علامت های هشدار باید مراجعه فوری انجام شود.

منابع معتبر برای مطالعه بیشتر

NICE NG59 Low back pain and sciatica in over sixteen years assessment and management

Cochrane Review Epidural corticosteroid injections for lumbosacral radicular pain

American Academy of Neurology Assessment of epidural steroid injections for radicular lumbosacral pain

Cochrane Review Surgery versus conservative care for lumbar disc herniation