«هماچوری» به وجود گلبول قرمز در ادرار گفته میشود و به دو صورت عمده تظاهر میکند: هماچوری میکروسکوپی که با چشم دیده نمیشود و در میکروسکوپ گزارش میگردد، و هماچوری ماکروسکوپی که رنگ ادرار را صورتی، قرمز یا قهوهای میکند. اهمیت هماچوری در این است که هم میتواند خوشخیم و گذرا باشد مثلاً پس از یک ورزش بسیار سنگین و هم میتواند نشانهای از مشکلات جدیتر مانند سنگ، عفونت، بیماریهای گلومرولی یا حتی بدخیمیهای دستگاه ادراری باشد. پرسش کلیدی اینجاست: کِی باید نگران شویم و ارزیابی مرحلهبهمرحله را چگونه پیش ببریم؟ این مقاله نقشهٔ راهی عملی، علمی و قابلفهم برای عموم ارائه میکند تا بدانید از کجا شروع کنید، چه زمانی به ارزیابی تخصصی نیاز دارید و چرا انتخابهای تشخیصی باید «خطرمحور» باشند.
این مطلب صرفاً آموزشی است و جایگزین معاینه و توصیهٔ اختصاصی پزشک نیست؛ اگر خون در ادرار میبینید، درد شدید پهلو یا کاهش محسوس ادرار دارید، یا نتایج آزمایشتان مبهم است، برای ارزیابی حضوری و برنامهٔ دقیق به پزشک (اورولوژیست/نفرولوژیست) مراجعه کنید.
در بسیاری از آزمایشگاهها، «هماچوری میکروسکوپی» وقتی تعریف میشود که در نمونهٔ ادرارِ تازه و بهدرستی جمعآوریشده، تعداد گلبولهای قرمز داخل میدان با بزرگنمایی بالا از آستانهای مشخص فراتر رود (بهطور رایج گزارشها از ۳ گلبول قرمز به بالا در هر میدان خبر میدهند). در عمل، تأیید با دستکم دو نمونهٔ جداگانه و تفسیر در متن علائم و ریسکهای فردی اهمیت دارد. در هماچوری ماکروسکوپی، کافی است بیمار تغییر رنگ واضح را گزارش کند؛ اما باز هم باید رنگهای «شبهخونی» را از خون واقعی جدا کرد (مثلاً رنگ ناشی از چغندر، ریفامپین، فنـازوپیریدین یا میوگلوبین).
دو پرسش محوری در تفسیر نتایج وجود دارد: نخست اینکه آیا منشأ خون از «گلومرول» و بخش فیلترکنندهٔ کلیه است یا از «مجاری ادراری» (کلیهٔ فوقانی، لگنچه، حالب، مثانه، پروستات و مجرا)؟ دوم اینکه «سطح خطر بدخیمی» بر اساس سن، سابقهٔ مصرف دخانیات، نوع هماچوری (ماکروسکوپی/میکروسکوپی)، زمینههای شغلی و تعداد گلبولهای قرمز چقدر است؟ پاسخ به این دو پرسش مسیر آزمونها را مشخص میکند و مانع از تصویربرداریهای غیرضروری یا تأخیرهای خطرناک میشود.
فیزیولوژی و پاتوفیزیولوژی کوتاه
در حالت طبیعی سد سهلایهٔ گلومرول آندوتلیوم منفذدار، غشای پایه و پودوسیتها اجازهٔ عبور گلبول قرمز را نمیدهد. هرگاه این سد آسیب ببیند (مثلاً در گلومرولونفریتها یا بیماریهای سیستمیک)، گلبولهای قرمز دچار تغییر شکل میشوند و بهاصطلاح «دیسمورفیک» دیده میشوند و میتوانند با سیلندرهای RBC همراه باشند. در مقابل، خونریزی از مجاری ادراری معمولاً RBCهای «نرمالمورف» و گاه لختههای قابل رؤیت ایجاد میکند. مکانیزمهای دیگر از التهاب مخاط مثانه و پروستات گرفته تا تروما، سنگ یا تومور با آسیب موضعی عروق، نشت سلولهای قرمز به ادرار را رقم میزنند.
رنگ ادرار نیز سرنخ میدهد: قرمز روشن بیشتر به خون تازهٔ تحتانی شباهت دارد، درحالیکه رنگ «قهوهای متمایل به چای/کولا» میتواند با خونریزی از بالا یا هماچوری گلومرولی همراه باشد. نزدیکی خون به شروع یا پایان جریان ادرار نیز حاوی اطلاعات محلیسازی است (جدول «الگوی زمانی» را ببینید).
اپیدمیولوژی و اهمیت بالینی
هماچوری یکی از شایعترین یافتههای آزمایش ادرار است. خوشبختانه در بخش بزرگی از افراد جوانِ بدون عامل خطر، علتهای خوشخیم مانند تمرین شدید، سنگهای کوچک، عفونتهای سادهٔ ادراری یا خطای نمونهگیری دخیلاند و با تکرار آزمایش در شرایط پایدار برطرف میشود. بااینحال، در افراد میانسال و سالمند، بهویژه سیگاریها و کسانیکه در تماس شغلی با آمینهای آروماتیک یا رنگهای صنعتی بودهاند، هماچوری میتواند نخستین نشانهٔ بدخیمیهای مثانه یا دستگاه ادراری فوقانی باشد. ارزیابیِ مبتنی بر «لایهبندی خطر» اجازه میدهد تحقیقات دقیق برای افراد پرخطر انجام و از تصویربرداریهای غیرضروری در افراد کمخطر پرهیز شود. پیام مهم دیگر این است که مصرف رقیقکنندههای خون (ضدانعقاد/ضدپلیت) توجیهی برای نادیدهگرفتن هماچوری نیست؛ این داروها بیشتر «آشکارکنندهٔ» خونریزیهای زمینهایاند تا علت اصلی.
تمایز هماچوری گلومرولی و غیرگلومرولی در آزمایش و بالین
| ویژگی | هماچوری گلومرولی | هماچوری غیرگلومرولی (مجاری) |
|---|---|---|
| مورفولوژی RBC | دیسمورفیک، آکانتوسیت، تنوع شکل | ایزومورفیک، شکل یکنواخت |
| سیلندرها | سیلندر RBC یا گرانولار ممکن است دیده شود | معمولاً سیلندر دیده نمیشود |
| پروتئینوری | معمولاً متوسط تا شدید (آلبومین غالب) | خفیف یا غایب (جز در عفونت/التهاب شدید) |
| لختهٔ قابل مشاهده | نادر | ممکن (بهویژه در خونریزی مثانه/مجرا) |
| همراهیهای بالینی | فشارخون، ادم، کاهش eGFR، علائم سیستمیک | درد کولیکی، سوزش ادرار، تکرر، علائم پروستات |
الگوی زمانی هماچوری و کانون احتمالی
| الگوی زمانی | توضیح | کانون محتمل | نکتهٔ تکمیلی |
|---|---|---|---|
| ابتدایی | شروع ادرار قرمز، سپس شفاف | مجرا (پیشابراه) | تروما/التهاب مجرا، آزمایش برای عفونت/سوزاک |
| انتهایی | انتهای ادرار قرمزتر | گردن مثانه/پروستات | BPH، التهاب پروستات، ضایعات موضعی |
| کل جریان | تمام جریان رنگی | مثانه/دستگاه فوقانی | سنگ، تومور، عفونت یا هماچوری گلومرولی |
علل و عوامل خطر (با تأکید بر موارد قابلتعدیل)
طیف علل از بیخطر تا جدی گسترده است. در دستگاه فوقانی، سنگهای کلیوی/حالب، تروما، کیستها، تومورهای کلیه و لگنچه، نکروز پاپیلا (در دیابت/آنالژزیکنِفروپاتی) و آنوریسمها مطرحاند. در دستگاه تحتانی، عفونتهای ادراری، التهاب مثانه (از جمله سیستیت بینابینی)، بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) و سرطان مثانه/مجرا علتهای مهماند. از سوی گلومرول، بیماریهای ایمیون (IgA نفروپاتی، لوپوس)، عفونتمرتبطها، گلومرولوپاتیهای کمپلمان و موارد ارثی (مانند آلپورت) دیده میشود. داروها نیز نقش دارند: سیکلوفسفامید، آنالژزیکها در مصرف مزمن، ضدانعقادها/ضدپلیتها (بیشتر آشکارکننده)، و گاه آنتیبیوتیکهایی که التهاب مثانه ایجاد میکنند. عوامل خطر قابلتعدیل شامل سیگار، مواجههٔ شغلی با مواد شیمیایی خاص، کمآبی مزمن، سوءمصرف NSAIDها، و تأخیر در درمان عفونت یا سنگ است. در ورزشهای استقامتی یا ضربهای، «هماچوری ناشی از ورزش» پس از استراحت بهبود مییابد؛ اما تکرارشوندهها باید غربالگری شوند تا علت جدیتر پنهان نماند.
مسیر تشخیصی: گامبهگام و خطرمحور
نقطهٔ شروع، تثبیت «واقعاً خون است یا شبهخون؟» و سپس حرکتِ نظاممند بر اساس سرنخهاست. در ادامه، مراحل کلیدی را میبینید.
گام ۱: تأیید هماچوری و حذف شبههماچوری
نوار ادرار «هم» را میسنجد و میتواند با میوگلوبین/هموگلوبین آزاد نیز مثبت شود؛ بنابراین میکروسکوپی رسوب برای رؤیت RBC واقعی الزامی است. نمونه باید میانی جریان، تازه و بدون آلودگی قاعدگی باشد. رنگ ادرار ناشی از غذا/دارو (چغندر، ریفامپین، فنـازوپیریدین) و نیز پورفیریها باید از خون واقعی تفکیک شود. اگر نوار مثبت شد ولی در میکروسکوپ RBC ندیدیم، به همولیز/میوگلوبینوری فکر میکنیم.
گام ۲: سرنخهای گلومرولی در برابر مجاری
پروتئینوری معنادار، RBC دیسمورفیک، سیلندرهای RBC، فشارخون بالا و کاهش eGFR به نفع درگیری گلومرولی است و ارزیابی نفرولوژیک را جلو میاندازد. سوزش ادرار، تکرر، تب، درد کولیکی پهلو یا سابقهٔ BPH و مواجههٔ شغلی، مسیر ارزیابی اورولوژیک را تقویت میکند. در سناریوهای گلومرولی، آزمایشهای تکمیلی (ACR ادرار، کراتینین، مکملها، ANA/ANCA/anti-GBM منتخب) و گاه بیوپسی کلیه لازم میشود.
گام ۳: لایهبندی خطر بدخیمی و انتخاب مسیر
در هماچوری میکروسکوپیِ بیعلامت، راهنماهای معتبر توصیه میکنند ارزیابی را با توجه به سن، سابقهٔ سیگار، نوع هماچوری، شدت RBC/hpf و مواجهههای شغلی «خطرمحور» کنید. هماچوری ماکروسکوپی معمولاً نیازمند ارزیابی کامل (شامل سیستوسکوپی و تصویربرداری مناسب) است، مگر آنکه علت واضح گذرا (مثلاً عفونت با رفع کامل و پیگیری منفی) مستند شود.
لایهبندی خطر بدخیمی (نمونهٔ کارکردی) و پیشنهاد ارزیابی
| سطح خطر | عوامل نمونه | نمونهٔ رویکرد | توضیح عملی |
|---|---|---|---|
| کم | سن پایین (مثلاً <۴۰)، غیرسیگاری، RBC خفیف و پایدار، بدون مواجههٔ شغلی، هماچوری گذرا | تکرار UA در شرایط پایدار؛ در تداوم، سونوگرافی کلیه–مثانه | اجتناب از CT غیرضروری؛ آموزش علائم هشدار |
| میانه | سن میانسال، سیگار ملایم/متوسط، RBC متوسط، علائم ذخیرهای ادرار | سیستوسکوپی + سونوگرافی یا در برخی پروتکلها CT بدون کنتراست در شک به سنگ | انتخاب تصویربرداری بر اساس احتمال سنگ/تومور و وضعیت کلیه |
| بالا | سن بالاتر، سابقهٔ طولانی سیگار، هماچوری ماکروسکوپی یا RBC بالا، مواجههٔ شغلی | سیستوسکوپی + CT اوروگرافی (یا MRU در موارد خاص) | در نارسایی کلیه/بارداری، MRU/اولتراسوند جایگزین میشود |
گام ۴: انتخاب آزمونهای تصویربرداری/ابزاری
برای بررسی دستگاه تحتانی، سیستوسکوپی استاندارد ارزیابی مخاط مثانه و مجراست و ضایعات کوچک را آشکار میکند؛ برای دستگاه فوقانی، CT اوروگرافی حساسیت بالایی برای تومورهای لگنچه/حالب و سنگها دارد اما نیازمند کنتراست و در معرض اشعه است؛ سونوگرافی کلیه و مثانه بیخطر و در دسترس است و برای غربالگری اولیه و پیگیری مناسب خواهد بود؛ MR اوروگرافی در موارد منع CT/کنتراست یددار یا در بارداری گزینهٔ مناسبی است. سیتولوژی ادرار میتواند برای تشخیص تومورهای پاپیلری پرگرید و کارسینومای سلولهای ترانزیشنال پرخطر کمککننده باشد، اما برای ضایعات با گرید پایین حساسیت محدود دارد؛ مارکرهای ادراری جدید نقش مکمل دارند و جایگزین سیستوسکوپی نیستند.
گزینههای ارزیابی و نکات ایمنی/کاربردی
| آزمون | نقش | مزایا | محدودیتها/خطرها | چه زمانی ترجیح دارد؟ |
|---|---|---|---|---|
| سیستوسکوپی | مشاهدهٔ مستقیم مثانه/مجرا | دقت بالا برای ضایعات کوچک/خونریزی فعال | تهاجمی، ناراحتی، نیاز به مهارت | هماچوری ماکروسکوپی یا خطر متوسط/بالا |
| CT اوروگرافی | ارزیابی دستگاه فوقانی و سنگ | حساسیت بالا، نقشهٔ آناتومیک دقیق | اشعه/کنتراست؛ احتیاط در CKD/بارداری | خطر بالا برای بدخیمی یا سنگ پیچیده |
| سونوگرافی کلیه–مثانه | غربالگری اولیه/پیگیری | ایمن، بدون اشعه، در دسترس | حساسیت کمتر برای ضایعات کوچک حالب/لگنچه | خطر کم تا میانه، بارداری، CKD |
| MR اوروگرافی | جایگزین در منع CT | بدون اشعه، کنتراست گادولینیوم با خطر کمتر منتخب | هزینه/دسترس، محدودیت در GFR بسیار پایین | حساسیت متوسط–بالا در مراکز باتجربه |
| سیتولوژی/مارکرهای ادراری | کمک به تشخیص ضایعات پرگرید | اختصاصیت بالا در پرگریدها | حساسیت پایین در گرید پایین؛ مکمل، نه جایگزین | پیگیری پرخطرها یا شواهد مبهم |
چه زمانی باید فوراً نگران شد؟ (نشانههای هشدار)
هماچوری همیشه اورژانس نیست، اما برخی نشانهها به ارزیابی فوری اشاره دارند. اگر هرکدام از موارد زیر را تجربه میکنید، به اورژانس یا پزشک مراجعه کنید:
- هماچوری ماکروسکوپی همراه با لختههای زیاد و انسداد جریان ادرار یا درد شدید پهلو.
- کاهش محسوس ادرار، ادرار تیره با ضعف/گیجی، یا علائم اورمی همراه با تب بالا.
- هماچوری پس از تروما به پهلو/شکم یا سقوط/تصادف.
- خونریزی ادراری هنگام مصرف ضدانعقادها همراه با سرگیجه/افت فشار یا علائم کمخونی.
- هماچوری همراه با فشارخون بالا، ادم و افت سریع عملکرد کلیه (ظن گلومرولونفریت سریعسیر).
درمان: از علتهای شایع تا وضعیتهای پیچیده
درمان «خودِ هماچوری» نیست؛ درمان «علت هماچوری» است. در زیر، چند محور عملی برای مدیریت علتهای شایع و نیز وضعیتهای پیچیده آمده است.
عفونت ادراری (UTI)
سوزش ادرار، تکرر، بوی بد و تب به نفع UTI است. درمان بر اساس کشت ادرار و الگوی مقاومت محلی انجام میشود. پس از درمان کامل، تکرار آزمایش ادرار برای تأیید رفع هماچوری اهمیت دارد؛ اگر هماچوری پایدار ماند، مسیر ارزیابی تکمیلی باید دنبال شود.
سنگ کلیه/حالب
درد کولیکی پهلو با انتشار به کشالهٔ ران، تهوع و هماچوری از نشانههای کلاسیک است. مدیریت شامل هیدراتاسیون منطقی، ضددرد مناسب، آلفابلوکر در برخی سنگهای دیستال و سوآپ متابولیک برای پیشگیری از عود است. سنگهای بزرگ/عفونی/با انسداد طولانیمدت به مداخلهٔ اورولوژیک نیاز دارند. پیگیری بعد از عبور سنگ، بهویژه در سنگهای عودکننده، با متابولیک و تصویربرداری کماشعه توصیه میشود.
بزرگی خوشخیم پروستات (BPH) و التهاب پروستات
علائم انسدادی/تحریکی (جریان ضعیف، قطرهقطره، دفع دشوار، تکرر شبانه) همراه با هماچوری انتهایی میتواند با BPH/پروستاتیت مرتبط باشد. درمان با آلفابلوکرها، مهارکنندههای ۵-آلفارداکتاز و در صورت اندیکاسیون آنتیبیوتیکها انجام میشود. در BPH با خونریزیهای مکرر، ارزیابی کامل برای排 بدخیمی ضروری است؛ گاه مداخلهٔ جراحی مطرح میشود.
بیماریهای گلومرولی
وجود پروتئینوری معنادار، RBC دیسمورفیک، سیلندرهای RBC، فشارخون بالا یا کاهش eGFR مسیر ارزیابی نفرولوژیک را الزامی میکند. درمان بر اساس تشخیص بافتشناسی/سرولوژیک متغیر است و از راهبردهای حمایتی (RAAS بلاکر، محدودیت سدیم، کنترل فشار) تا ایمونوساپرسیوهای هدفمند (مثلاً در IgA نفروپاتی، لوپوس یا واسکولیت ANCA) را شامل میشود. تأخیر در ارجاع میتواند به فیبروز برگشتناپذیر منجر شود.
بدخیمیهای دستگاه ادراری
در افراد پرخطر یا در هماچوری ماکروسکوپی، سیستوسکوپی و تصویربرداری دقیق ضروری است. درمان بسته به مرحله و محل ضایعه از برداشت اندوسکوپیک تا جراحیهای بزرگ و درمانهای سیستمیک متغیر است. ترک سیگار و پیگیری ساختاریافتهٔ بعدی از عود پیشگیری میکند و بقا را بهبود میدهد.
تروما و علل نادر
پس از آسیب بلانت/نافذ شکم و پهلو، هماچوری میتواند نشانهٔ آسیب کلیه/مجاری باشد و تصویربرداری مرحلهای (اغلب CT) لازم است. علل نادرتر مانند اسیب شریانی–وریدی، نکروز پاپیلا، سیستوزیس، آندومتریوز ادراری و هماچوری ناشی از ورزش باید در سناریوهای منتخب مدنظر باشد.
گروههای خاص
کودکان و نوجوانان
هماچوری در کودکان بیشتر منشأ گلومرولی یا رفلاکس نفروپاتی دارد. سابقهٔ خانوادگی (آلپورت/نقایص غشای پایه)، زمانبندی با عفونتها و وجود پروتئینوری راهنماست. سونوگرافی کلیه–مثانه آزمون نخستینِ ایمن است. بیوپسی در موارد منتخب (پروتئینوری قابلتوجه، فشارخون/کاهش eGFR) مطرح میشود. آموزش والدین دربارهٔ نمونهگیری صحیح و پیگیری روند حیاتی است.
سالمندان
خطر بدخیمی بیشتر است؛ بنابراین آستانهٔ ارجاع برای سیستوسکوپی/تصویربرداری باید پایینتر باشد. چنددارویی (ضدانعقاد/ضدپلیت) شایع است؛ این داروها را نباید بهتنهایی عامل هماچوری دانست—علت زمینهای باید جستوجو شود. انتخاب آزمون باید به ظرفیت کلیه و خطرات کنتراست توجه کند.
بارداری
هماچوری در بارداری نیازمند دقت بیشتر است؛ سونوگرافی آزمون اول است. عفونتها و سنگهای مرتبط با فیزیولوژی بارداری شایعترند. تصمیم برای تصویربرداری پیشرفته باید با توازن دقیق خطر–فایده اتخاذ شود و CT جز در ضرورت شدید بهکار نرود. افتراق پرهاکلامپسی از علل کلیوی/ادراری اهمیت دارد.
بیماران روی ضدانعقاد/ضدپلیت
وقوع هماچوری در این بیماران رایج است اما بررسی را منتفی نمیکند. کاهش/قطع دارو تنها با صلاحدید پزشک و پس از سنجش خطر ترومبوآمبولی انجام میشود. تحقیقات علتشناختی باید طبق لایهبندی خطر انجام گردد.
بیماری مزمن کلیه/پس از پیوند
در CKD، منشأ گلومرولی و عوارض ساختاری (کیستها) مطرحاند؛ انتخاب آزمون تصویربرداری باید به GFR و ایمنی کنتراست توجه کند. پس از پیوند، هماچوری میتواند نشانهٔ عفونت، خونریزی از مسیر مجرای پیوندی یا درگیری عروقی/رد باشد و ارزیابی مشترک با تیم پیوند ضروری است.
مراقبتهای روزمره، پیشگیری و ایمنی بیمار
اگر هماچوری دارید یا در گروههای خطر هستید، دو محور را جدی بگیرید: ثبت دقیق علائم و آزمایشها و کاهش عوامل خطر. نوشیدن مایعات کافی در محدودهٔ توصیهشده، پرهیز از مصرف بیرویهٔ NSAIDها، ترک دخانیات، درمان بهموقع عفونتها، و رعایت بهداشت جنسی/ادراری از اصول ساده و مؤثرند. در افراد سنگساز، ارزیابی متابولیک و اصلاح رژیم (نمک/پروتئین حیوانی/اکسالات) و افزایش منطقی مایعات، بار سنگ را میکاهد. در شاغلانِ مواجهه با مواد شیمیایی، استفادهٔ از تجهیزات حفاظت فردی و پایش دورهای توصیه میشود. زمان مراجعهٔ پیگیری را از دست ندهید؛ هماچوری «خاموش» نیز میتواند پیام مهمی داشته باشد.
اشتباهات رایج بیماران (و چگونه از آنها پرهیز کنیم)
نادیدهگرفتن هماچوری به دلیل مصرف رقیقکنندهٔ خون: ضدانعقادها علت را «آشکارتر» میکنند؛ باید علت زمینهای را جستوجو کرد و ارزیابی خطرمحور انجام داد.
اتکا به یک آزمایش منفرد: نوار ادرار مثبت بدون تأیید میکروسکوپی/تکرار در شرایط پایدار میتواند گمراهکننده باشد. روند زمانی و شرایط نمونهگیری اهمیت دارند.
خوددرمانی طولانیمدت با NSAIDها: این داروها خطر خونریزی مخاط و آسیب کلیه را بالا میبرند و میتوانند برخی بیماریهای زیرساختی را بدتر کنند. جایگزینهای ایمنتر با پزشک هماهنگ شود.
قطع بیمشورت ضدانعقادها هنگام خونریزی: قطع خودسرانه میتواند خطر سکته/لخته را بالا ببرد. تغییرات باید با ارزیابی مشترک اورولوژی/کاردیولوژی/نفرولوژی انجام شود.
بیتوجهی به علائم همراه: تب، درد کولیکی، کاهش وزن بیدلیل یا تکرر و فوریت ادرار، مسیر تشخیصی را تغییر میدهد؛ بیان دقیق این علائم به پزشک کمک میکند.
جمعبندی
هماچوری یک «علامت» است نه یک تشخیص. ارزش افزودهٔ رویکرد مرحلهای در این است که نخست، خون واقعی را از شبهخون و موارد گذرا جدا میکند؛ دوم، منشأ گلومرولی را از مجاری تفکیک میکند؛ و سوم، با لایهبندی خطر، تحقیقات را دقیق و بهصرفه هدایت میکند. شناخت نشانههای هشدار، انتخاب آزمونهای مناسب (سیستوسکوپی، سونوگرافی، CT یا MR) و تمرکز بر علتدرمانی، همان چیزی است که از یک مراقبت ایمن و اثربخش انتظار میرود.
چکلیست کوتاه خودمراقبتی روزمره
- نمونهٔ ادرار را در شرایط پایدار و بهدرستی (میانی جریان) برای آزمایش بدهید و نتیجه را تکرار کنید.
- مصرف مایعات را متعادل نگه دارید؛ در فعالیت شدید/گرما هیدراتاسیون را افزایش دهید.
- از مصرف خودسرانهٔ NSAIDها پرهیز کنید و فهرست داروهای خود را به پزشک ارائه دهید.
- اگر سیگاری هستید، برای ترک برنامهریزی کنید؛ خطر بدخیمی مثانه بهطور معنادار کاهش مییابد.
- علائم هشدار را بشناسید و در صورت بروز، ارزیابی فوری را بهتعویق نیندازید.
منابع انگلیسی معتبر برای مطالعهٔ بیشتر
AUA/SUFU Guideline: Microhematuria — Risk-Based Evaluation (PDF)
NICE NG12: Suspected Cancer — Recognition and Referral (PDF)
ACR Appropriateness Criteria: Hematuria — Imaging Evaluation (PDF)
British Columbia Provincial Guideline: Workup of Hematuria in Adults (PDF)