اگر اهل مشهد باشید و شبها بین حرم و قاسمآباد، از بلوار وکیلآباد تا جاده طرقبه و شاندیز رانندگی کرده باشید، خوب میدانید که دیدن واضح تابلوها، چالههای خیابان و عابران در نور چراغهای ماشینها چقدر مهم است. بهخصوص اگر تازه عمل ترنس-PRK انجام داده باشید، طبیعی است که نگران هاله، خیرگی و اختلاف دید در شب باشید و مدام این سوال را در ذهنتان تکرار کنید که «آیا این تاری شب طبیعی است؟ بهتر میشود؟ اگر بهتر نشود چه؟».
بسیاری از شهروندان مشهدی – از رانندگان اسنپ و تاکسی که شبها در مسیرهای شلوغ اطراف حرم رفتوآمد میکنند تا کارمندان ادارات مرکز شهر و دانشجویان خوابگاهی که شبها از دانشگاه فردوسی برمیگردند – بعد از ترنس-PRK دقیقاً همین دغدغه را دارند. خیلیها برای بررسی کیفیت بینایی شب و ارزیابی وضعیت قرنیه، به دکتر سینا شیرزاد مراجعه میکنند؛ جراح و متخصص چشم، عضو انجمن چشمپزشکان آمریکا، فعال در عملهای لیزر چشم (از جمله PRK، ترنس-PRK، فمتولیزیک، SMILE/ATOS) و جراحی کاتاراکت و بلفاروپلاستی در مشهد، ملاصدرای ۹، کلینیک نوید دیدگان. اطلاعات کاملتر و امکان نوبتدهی اینترنتی از طریق پروفایل ایشان در سامانه پزشکم در دسترس است: دکتر سینا شیرزاد
در این مقاله میخواهیم بهصورت دقیق و در عین حال ساده، درباره کیفیت بینایی شب بعد از ترنس-PRK صحبت کنیم؛ اینکه هاله و خیرگی دقیقاً از کجا میآیند، چه مقدار از آن طبیعی است و معمولاً تا چه زمانی طول میکشد، چه عواملی باعث میشود بعضی بیماران بیشتر دچار اختلاف دید در شب شوند، و شما در مشهد چطور میتوانید با همکاری چشمپزشک خود، این دوره را امنتر و قابلپیشبینیتر پشت سر بگذارید.
ترنس-PRK چیست و چرا روی بینایی شب اثر میگذارد؟
ترنس-PRK (Trans-PRK) نسخهای پیشرفته از PRK است که در آن هم برداشتن اپیتلیوم (لایه سطحی قرنیه) و هم تراش قرنیه توسط خود لیزر انجام میشود. در واقع:
- در روشهای PRK قدیمی، اپیتلیوم با ابزار یا الکل برداشته میشد،
- در ترنس-PRK، لیزر ابتدا اپیتلیوم را برمیدارد و سپس بلافاصله روی استرومای قرنیه کار میکند،
- هیچ فلپی مثل لیزیک یا فمتولیزیک ساخته نمیشود؛ یعنی لایه عمیقتری از قرنیه مثل درِ متحرک وجود ندارد.
در پایان عمل، سطح قرنیه بدون اپیتلیوم است و یک لنز پانسمانی نرم روی آن قرار میگیرد تا در چند روز نخست از آن محافظت کند. اپیتلیوم در طول چند روز دوباره رشد میکند. تمام این تغییرات در سطح قرنیه میتوانند در هفتهها و ماههای اول روی:
- پخش نور روی قرنیه،
- کیفیت لایه اشک،
- و نظم سطح قرنیه
اثر بگذارند؛ چیزی که مخصوصاً در نور کم و هنگام رانندگی شب، خود را به شکل هاله، خیرگی و اختلاف دید نشان میدهد.
چرا بینایی شب با روز فرق میکند؟
برای فهمیدن هاله و اختلاف دید بعد از ترنس-PRK، باید اول تفاوت دید روز و شب را بشناسیم. در حالت کلی:
- در روز، مردمک کوچکتر است، فقط بخش مرکزی قرنیه درگیر عبور نور میشود و کنتراست محیط بالاتر است.
- در شب، مردمک بزرگتر میشود، نور از نواحی بیشتری از قرنیه (از جمله حاشیهها) عبور میکند و نور چراغها در زمینهای تاریک دیده میشود.
اگر سطح قرنیه در حاشیهها کمی ناصاف، در حال ترمیم یا لایه اشک روی آن نامنظم باشد، این تفاوتها در شب شدیدتر حس میشوند و فرصت خوبی برای بروز هاله، خیرگی و اختلاف دید ایجاد میشود.
| شرایط | بینایی در روز | بینایی در شب |
| اندازه مردمک | کوچکتر، معمولاً ۲–۴ میلیمتر | بزرگتر، گاهی ۵–۷ میلیمتر یا بیشتر |
| بخش درگیر قرنیه | اغلب ناحیه مرکزی اصلاحشده | مرکز + حاشیههای قرنیه که ممکن است هنوز ناهموار باشند |
| نور محیط | پخش نور زیاد، کنتراست بالا | نورهای نقطهای در زمینه تاریک، کنتراست حساستر |
| حساسیت به ناهمواری سطح قرنیه | کمتر | بیشتر؛ ناهمواریهای سطحی و اشک نامنظم بیشتر نمود پیدا میکنند |
به همین دلیل است که خیلی از بیماران بعد از ترنس-PRK میگویند «در روز دیدم عالی است، اما شب دور چراغها هاله میبینم»؛ این جمله در بسیاری از موارد بخشی از روند طبیعی بهبود است.
علائم شایع بینایی شب بعد از ترنس-PRK
بعد از ترنس-PRK، مخصوصاً در ماههای اول، چند علامت در بینایی شب نسبتاً شایع است:
- هاله (Halo): دیدن حلقههای نورانی اطراف چراغها، تابلوها یا نورهای نقطهای.
- خیرگی (Glare): احساس میکنید نور چراغها «پخش» شده و چشم را میزند؛ مثل نور بالای ماشینهای روبهرو در جاده مشهد–شاندیز.
- ستارهای شدن نور (Starburst): نورها شبیه ستارهای با پرههای شعاعی دیده میشوند.
- اختلاف دید بین چشمها: مثلاً یک چشم شب بهتر میبیند، چشم دیگر هاله بیشتری دارد؛ بهخصوص اگر ترمیم یک چشم کمی عقبتر باشد.
- کاهش حساسیت به کنتراست: در نور کم، تشخیص تفاوت بین خاکستریها سختتر میشود؛ مثلاً تشخیص آدم روی موتور بدون چراغ یا عابر در سایه پیادهرو.
شدت این علائم در افراد مختلف متفاوت است. بعضی بیماران در مشهد فقط هاله خفیفی میبینند که مزاحم رانندگیشان نیست، برخی دیگر در ماههای اول ترجیح میدهند رانندگی شبشان را کم کنند تا چشمها فرصت پیدا کنند سطح قرنیه و لایه اشک را بهتر ترمیم کنند.
سیر زمانی هاله و اختلاف دید بعد از ترنس-PRK
برای درک بهتر اینکه هاله و اختلاف دید تا چه زمانی طبیعی است، میتوانیم روند ترمیم را به چند مرحله تقسیم کنیم. این تقسیمبندی حدودی است و ممکن است فرد به فرد کمی جلوتر یا عقبتر باشد، اما برای یک شهروند مشهدی دید خوبی از داستان میدهد.
| بازه زمانی | وضعیت سطح قرنیه | کیفیت معمول بینایی شب | توضیح |
| هفته اول | اپیتلیوم در حال ترمیم، سطح ناپایدار | دید تار، هاله و خیرگی واضح | در این مرحله رانندگی شب معمولاً توصیه نمیشود؛ لنز پانسمان و قطرهها نقش اصلی را دارند. |
| هفته دوم تا چهارم | اپیتلیوم تکمیلتر، اما هنوز ناهموار | هاله و خیرگی نسبت به هفته اول کمتر، اما محسوس | دید روز بسیار بهتر میشود؛ در شب بعضی بیماران هنوز از نور چراغها اذیت میشوند. |
| ماه دوم و سوم | سطح قرنیه صافتر، لایه اشک پایدارتر | هالهها بهتدریج کمرنگتر و قابلتحملتر | بسیاری از بیماران میتوانند رانندگی شب را با اطمینان بیشتری انجام دهند، هرچند ممکن است هنوز کمی هاله ببینند. |
| بعد از ۳–۶ ماه | ترمیم سطح تقریباً کامل، اعصاب سطحی در حال بازسازی | برای اکثر بیماران دید شب نزدیک به حالت طبیعی | در این مرحله، اگر هنوز هاله شدید یا اختلاف دید آزاردهنده دارید، باید ارزیابی دقیقتری انجام شود. |
در عمل، بسیاری از بیماران مشهدی گزارش میکنند که در ماه اول بعد از ترنس-PRK، هاله و خیرگی، مخصوصاً هنگام رانندگی شب در مسیرهای پرچراغ مثل خیابان امام رضا یا وکیلآباد، آزاردهنده است، اما در ماههای بعد بهطور محسوسی کمتر میشود.
ترنس-PRK در مقایسه با PRK کلاسیک، لیزیک و فمتولیزیک از نظر دید شب
برای اینکه بدانیم کیفیت بینایی شب بعد از ترنس-PRK در چه سطحی است، بد نیست مقایسهای کوتاه با چند روش دیگر داشته باشیم:
| روش | نوع تغییر قرنیه | وضعیت فلپ | الگوی عمومی دید شب در ماههای اول |
| ترنس-PRK | برداشت اپیتلیوم با لیزر + تراش سطحی | فلپ ندارد | هاله و خیرگی نسبتاً شایع در ماههای اول، بهتدریج رو به کاهش |
| PRK کلاسیک | برداشت اپیتلیوم با ابزار/الکل + تراش سطحی | فلپ ندارد | مشابه ترنس-PRK؛ تفاوتها بیشتر در راحتی و تکنیک برداشت اپیتلیوم است |
| لیزیک کلاسیک | فلپ + تراش زیر فلپ | فلپ دارد | هاله و خیرگی ممکن است در ماههای اول وجود داشته باشد، اما اپیتلیوم کمتر درگیر است |
| فمتولیزیک | فلپ با فمتولیزر + تراش زیر فلپ | فلپ دارد (لیزری) | هاله در برخی بیماران وجود دارد، اما ترمیم سطحی سریعتر است؛ طراحی پروفایل لیزر اثر زیادی دارد |
بهطور خلاصه، ترنس-PRK و PRK بیشتر «روشهای سطحی» هستند؛ یعنی سطح قرنیه نقش اصلی را در روند ترمیم و هالههای اولیه بازی میکند. لیزیک و فمتولیزیک بیشتر «فلپدار» هستند و شکل دیگری از عوارض و حساسیتها دارند. انتخاب بین این روشها در مشهد، علاوه بر کیفیت دید شب، به ضخامت قرنیه، شغل، نوع ورزش و حتی بودجه شما هم بستگی دارد.
نقش خشکی چشم در هاله و اختلاف دید شب بعد از ترنس-PRK
در مشهد، بهدلیل آبوهوای خشک و استفاده زیاد از کولر و بخاری، خشکی چشم موضوعی کاملاً جدی است. بعد از ترنس-PRK، خشکی چشم میتواند:
- لایه اشک روی قرنیه را ناپایدار کند،
- نقاط خشک روی سطح ایجاد کند که نور را بدتر پخش میکنند،
- و در نتیجه هاله و خیرگی را تشدید کنند.
بسیاری از کارمندان ادارات مشهد، برنامهنویسان، طراحان گرافیک، دانشجویان خوابگاهی و رانندگان، بعد از ترنس-PRK اگر اشک مصنوعی را جدی نگیرند، بیشتر از بقیه از هاله و تفاوت دید روز و شب شکایت میکنند. مدیریت خشکی بعد از ترنس-PRK معمولاً شامل:
- استفاده منظم از اشک مصنوعی بدون نگهدارنده، چند بار در روز،
- پرهيز از قرار گرفتن مستقیم در برابر باد کولر یا بخاری،
- استراحتهای مکرر حین کار با صفحهنمایش،
- در صورت نیاز، درمان آلرژی و التهاب سطحی با قطرههای مناسب.
بهبود خشکی، تقریباً همیشه با بهبود کیفیت دید شب همراه است؛ بهخصوص در کسانی که از هاله روی چراغهای ماشین و تابلوها شکایت دارند.
چه عواملی باعث بدتر شدن کیفیت دید شب بعد از ترنس-PRK میشوند؟
همه بیماران به یک اندازه دچار هاله و اختلاف دید نمیشوند. چند عامل میتواند ریسک این مشکلات را افزایش دهد:
- مردمک بزرگ در تاریکی: در افرادی که مردمک در نور کم خیلی بزرگ میشود، احتمال استفاده از نواحی حاشیهای قرنیه و دیدن هاله بیشتر است.
- نمره بالا قبل از عمل: در نزدیکبینی یا آستیگمات شدید، مقدار تراش قرنیه بیشتر است و احتمال ناهمواریهای سطحی و تغییرات اپتیکی بیشتر میشود.
- خشکی چشم زمینهای: کسانی که قبل از عمل هم با خشکی چشم در مشهد دست و پنجه نرم میکردهاند، بعد از عمل ممکن است هاله بیشتری را تجربه کنند.
- عدم رعایت مراقبتها: نچکیدن بهموقع قطرهها، قرار گرفتن در معرض دود و گردوغبار، مالیدن چشم یا قطع زودهنگام اشک مصنوعی میتواند روند بهبود سطح قرنیه را مختل کند.
- قرنیه مرزی یا نامنظم: اگر قبل از عمل، قرنیه کاملاً نرمال نبوده باشد (که باید در معاینه مشخص شود)، احتمال عیوب اپتیکی ریزتر بیشتر خواهد بود.
در جلسه مشاوره قبل از ترنس-PRK نزد چشمپزشکی مثل دکتر سینا شیرزاد، این عوامل بررسی میشوند تا بتوان ریسک نسبی هاله و مشکلات دید شب را برای هر بیمار توضیح داد و توقعها را واقعبینانه تنظیم کرد.
کیفیت دید شب بعد از ترنس-PRK از نگاه چند پرسونا در مشهد
برای اینکه ببینیم هاله و اختلاف دید در شب چگونه روی زندگی روزمره اثر میگذارد، چند سناریوی فرضی در مشهد را مرور کنیم:
- راننده اسنپ ۳۸ ساله که شبها کار میکند
او بعد از ترنس-PRK در ماه اول، بهخصوص در مسیرهای پرنور اطراف حرم و بولوار وکیلآباد، هاله قابل توجهی اطراف چراغها میبیند و ترجیح میدهد شیفتهای شب خود را کم کند. با گذشت سه ماه و استفاده منظم از اشک مصنوعی، هالهها برای او قابلتحملتر میشوند و دوباره میتواند با اطمینان بیشتری رانندگی شب داشته باشد. - دانشجوی ۲۵ ساله خوابگاهی در نزدیکی دانشگاه فردوسی
او بیشتر از رانندگی، نگران دید شب هنگام مطالعه در اتاق کمنور و حضور در کلاسهای عصر است. در دو ماه اول گاهی روی دیتا پروژکتور هاله میبیند، اما چون رانندگی سنگین ندارد، این موضوع کمتر آزاردهنده است و با تنظیم نور محیط و استراحت چشم بهخوبی کنار میآید. - کارمند ۴۲ ساله ادارهای در مرکز مشهد
او علاوه بر نزدیکبینی، نزدیک به دوره پیرچشمی است و قبل از عمل هم کمی خشکی چشم دارد. بعد از ترنس-PRK، در شب هم از خشکی و هم از خیرگی شکایت دارد. با تنظیم قطرهها، اضافه کردن ژل شب و عینک ضدانعکاس برای رانندگی شب، کیفیت دیدش در ماههای بعد بهطور محسوسی بهتر میشود.
این مثالها نشان میدهد که هاله و اختلاف دید شب بعد از ترنس-PRK برای همه یکسان نیست و به سبک زندگی، شغل، میزان رانندگی، سن و حتی عادتهای بینایی شما در مشهد بستگی دارد.
راهکارهای کاربردی برای تحمل بهتر هاله و اختلاف دید در شب
اگر بعد از ترنس-PRK در مشهد با هاله و خیرگی در شب مواجه هستید، چند اقدام ساده میتواند کمک کند این دوره را راحتتر طی کنید:
- در ماههای اول، رانندگی شب را محدود کنید: تا وقتی که پزشکتان تأیید نکرده، رانندگی طولانی در جادههای تاریک و پرنور را به حداقل برسانید.
- از عینکهای ضدانعکاس کمک بگیرید: در بعضی بیماران، استفاده از عینک با پوشش ضدانعکاس (بدون نمره یا با نمره سبک) برای رانندگی شب میتواند خیرگی را کاهش دهد.
- نور داخل ماشین را تنظیم کنید: صفحه کیلومتر یا مانیتور را خیلی روشن نگذارید که باعث کنتراست بد با بیرون شود.
- برای کار با کامپیوتر و موبایل، نور مناسب انتخاب کنید: نور خیلی تند یا خیلی کم هر دو میتوانند چشم را خسته کنند.
- اشک مصنوعی را جدی بگیرید: حتی اگر در طول روز مشکل خاصی ندارید، قبل از رانندگی شبانه یا کار طولانی با صفحهنمایش از اشک مصنوعی استفاده کنید.
این راهکارها جایگزین درمان تخصصی نیستند، اما میتوانند در کنار مراقبتهای پزشکی، کیفیت زندگی شما را در مشهد در عصر و شب بهطور محسوسی بهتر کنند.
چه زمانی مشکلات دید شب بعد از ترنس-PRK نگرانکننده است؟
در بیشتر بیماران، هاله و کمی خیرگی در ماههای اول بعد از ترنس-PRK طبیعی است و با گذشت زمان کم میشود. اما در موارد زیر، لازم است سریعتر با چشمپزشک خود تماس بگیرید:
- اگر هاله یا خیرگی ناگهان خیلی شدیدتر شد،
- اگر یکباره احساس کردید دیدتان نسبت به قبل بدتر شده و فقط هاله نیست،
- اگر در کنار هاله، درد، قرمزی شدید، ترشح غیرطبیعی یا کاهش شدید دید داشتید،
- اگر مدتها بعد از عمل (مثلاً بعد از ۶ ماه) هنوز هاله بسیار شدید و غیرقابلتحمل دارید.
این حالات میتوانند نشانه مشکلاتی مانند التهاب سطحی، کدورت قرنیه (هیز)، باقیماندن نمره قابل توجه، خشکی شدید یا بهندرت عوارض دیگر باشند و نیاز به معاینه، گاهی بررسی نقشه جدید قرنیه و تنظیم درمان دارند.
هزینه ترنس-PRK و مقایسه با سایر روشها در مطب دکتر سینا شیرزاد
تصمیم برای انجام ترنس-PRK فقط به بینایی شب و کیفیت دید محدود نمیشود؛ هزینه و شرایط پرداخت نیز برای خانوادههای مشهدی اهمیت زیادی دارد. طبق اطلاعات اعلامشده از طرف کلینیک نوید دیدگان (در زمان نگارش این متن)، جدول تقریبی هزینه عملهای لیزری برای هر دو چشم در مطب دکتر سینا شیرزاد به صورت زیر است (مبالغ به میلیون تومان):
| نوع عمل | قیمت پایه | قیمت با تخفیف |
| PRK (پیآرکی) | ۴۰ | ۳۵ |
| ترنس-PRK | ۴۵ | ۴۰ |
| فمتولیزیک | ۵۵ | ۵۰ |
| SMILE / ATOS | ۶۵ | ۵۵ |
علاوه بر این قیمتها، این مرکز:
- ضمانت صددرصدی برای پوشش اصلاح تکمیلی در صورت نیاز اعلام کرده است،
- شرایط پرداخت اقساط تا سه ماه برای کاهش فشار مالی بیمار در نظر گرفته،
- و از بهروزترین دستگاههای لیزری موجود در کشور برای انجام این عملها استفاده میکند (طبق توضیحات کلینیک).
به این ترتیب، اگر از نظر علمی، ترنس-PRK برای شما بهترین انتخاب باشد، از نظر اقتصادی هم میتوانید آن را در کنار PRK، فمتولیزیک و SMILE با عددهای مشخص مقایسه کنید و با توجه به بودجه و نیازتان تصمیم بگیرید. نکته مهم این است که اولویت اول همیشه ایمنی و تناسب روش با قرنیه شماست، سپس موضوع هزینه و امکانات پرداخت.
جمعبندی: بینایی شب بعد از ترنس-PRK؛ از نگرانی تا مدیریت منطقی
بهطور خلاصه:
- ترنس-PRK یک روش سطحی بدون فلپ است که بهخاطر ماهیت ترمیم سطحی قرنیه، در ماههای اول میتواند باعث هاله، خیرگی و اختلاف دید در شب شود.
- در بسیاری از بیماران مشهدی، این علائم در چارچوب یک روند طبیعی بهبود قرار میگیرند و طی ۳–۶ ماه بهتدریج کاهش مییابند.
- خشکی چشم، اندازه مردمک، نمره اولیه، سبک زندگی (رانندگی شب، کار با سیستم، ورزش) و کیفیت مراقبتها، همه روی شدت این علائم اثر میگذارند.
- با معاینه دقیق قبل از عمل، تنظیم توقعات، مراقبت درست بعد از عمل و در صورت لزوم درمان خشکی و عوارض سطحی، میتوان کیفیت دید شب را به سطح بسیار قابل قبولی رساند.
اگر در مشهد زندگی میکنید و یا ترنس-PRK انجام دادهاید و نگران هاله و اختلاف دید در شب هستید، یا تازه به انجام این عمل فکر میکنید، معاینه و مشاوره تخصصی میتواند نگرانیهای شما را به یک برنامه روشن تبدیل کند. دکتر سینا شیرزاد، جراح و متخصص چشم، عضو انجمن چشمپزشکان آمریکا، با تجربه در عملهای PRK، ترنس-PRK، فمتولیزیک، SMILE/ATOS، کاتاراکت و بلفاروپلاستی، در مشهد، ملاصدرای ۹، کلینیک نوید دیدگان، پس از بررسی نقشه قرنیه، ضخامت، نمره و سبک زندگی شما، میتواند:
- کیفیت احتمالی دید شب بعد از ترنس-PRK در چشمهای شما را تخمین بزند،
- در صورت وجود مشکلات فعلی، علت آنها را بررسی و درمان مناسب را پیشنهاد کند،
- و با در نظر گرفتن هزینهها، شرایط پرداخت و هدف شما از عمل، بین گزینههای مختلف بهترین انتخاب را پیشنهاد دهد.
برای رزرو نوبت، میتوانید از نوبتدهی اینترنتی سامانه پزشکم استفاده کنید یا با شماره 09155557721 تماس بگیرید. تصمیم آگاهانه امروز درباره ترنس-PRK و کیفیت دید شب، میتواند سالها امنیت و آرامش بیشتری در رانندگی و زندگی شبانه شما در مشهد به همراه داشته باشد.
