مقدمه و چشمانداز بالینی
مواد حاجب به افزایش کنتراست بافتها کمک میکنند و پاسخ بسیاری از پرسشهای بالینی را روشن میسازند. در CT از عوامل یددار محلول در آب استفاده میشود تا تفاوت جذب اشعه ایکس میان ساختارها برجسته شود. در MRI از عوامل پارامغناطیس که معمولاً بر پایه گادولینیوم هستند برای تغییر زمانهای آرامش بافتها و افزایش وضوح کنتراست بهره گرفته میشود. ارزش این عوامل زمانی به حداکثر میرسد که انتخاب آنها دقیق و مبتنی بر پرسش بالینی، ایمنی بیمار و شواهد معتبر باشد. در سوی دیگر، عدم توجیه بالینی، ناآگاهی از عوامل خطر و آمادگی ناکافی میتواند منجر به عوارض پیشگیریپذیر یا آزمونهای تکراری شود. هدف این نوشتار ترسیم یک نقشه جامع و عملی برای انتخاب ایمن، آمادگی خردمندانه و مراقبت قبل و پس از تزریق است تا بیمار و تیم درمان در یک مسیر شفاف حرکت کنند.
اصول علمی و فنی مواد حاجب
عوامل یددار با افزایش عدد هو نز در CT تفاوت میان خون، بافت نرم و ضایعات را برجسته میکنند. این ویژگی به ویژه در فازهای زمانی مختلف گردش خون مفید است و امکان آنژیوگرافی، بررسی نشت، التهابات و تومورها را فراهم میکند. اسمولالیته، ویسکوزیته و ساختار مولکولی بر تحملپذیری و پروفایل ایمنی اثر دارند. بیشتر عوامل مدرن غیر یونی و با اسمولالیته پایین هستند و نسبت به نسلهای قدیمیتر تحمل بهتری دارند. در سوی دیگر، عوامل گادولینیومی در MRI با کوتاهکردن T1 و در برخی شرایط با اثر بر T2 سیگنال بافتها را تغییر میدهند. ساختار شیمیایی این عوامل به صورت ساده خطی یا ماکروسیکلیک است و پایداری کلات در ماکروسیکلیها بیشتر گزارش شده است. در بسیاری از پروتکلهای MRI مانند MRCP یا برخی سکانسهای انتشار در مغز نیازی به تزریق نیست و در صورت کفایت اطلاعات باید از تزریق غیر لازم پرهیز کرد. شناخت این منطق تصویری نخستین گام در ایمنی و کارایی است.
طبقهبندی عملی عوامل یددار و گادولینیومی
برای عوامل یددار میتوان بر اساس اسمولالیته به گروههای با اسمولالیته پایین و ایزو اسمولار اشاره کرد. این ویژگیها بر احساس گرمی، تهوع و احتمال تغییرات همودینامیک اثر میگذارند و در بیماران با بیماریهای زمینهای قلبی عروقی یا کلیوی میتوانند اهمیت بیشتری یابند. عوامل غیر یونی به دلیل عدم تفکیک بار الکتریکی در محلول، تحملپذیری بهتری دارند. برای گادولینیوم، تمایز میان ساختار خطی و ماکروسیکلیک و نیز دستهبندیهای ایمنی که در راهنماها با گروههای کم خطر معرفی میشوند برای تصمیمگیری در نارسایی کلیه، دیالیز و جمعیتهای خاص اهمیت دارد. انتخاب عامل، تنها یک تصمیم دارویی نیست بلکه قطعهای از پازل تصویربرداری است و باید در کنار پرسش بالینی، نوع توالیها در MRI و فازهای دینامیک در CT دیده شود. در هر دو خانواده، بررسی برچسب مجوز، هشدارهای رسمی و تجربه مرکز از نظر تحملپذیری بیماران نقش مهمی دارد.
چرا و چه زمانی به ماده حاجب نیاز است
افزایش کنتراست به پاسخ بهتر بسیاری از پرسشهای تشخیصی منجر میشود. در CT شکم، فازهای شریانی و پورتال برای مشخصهگذاری کانونهای کبدی ارزشمندند و در CT عروق، هماهنگی دقیق زمان تزریق و تصویربرداری تصویری شفاف از رگها میدهد. در CT قفسه سینه، ارزیابی آمبولی ریه و التهابهای پیچیده بدون تزریق اغلب ممکن نیست. در MRI، گادولینیوم به آشکارسازی نفوذپذیری پاتولوژیک سدهای بافتی در مغز، تشخیص التهاب مفاصل و تومورها، و ارزیابی پرفیوژن میوکارد کمک میکند. از سوی دیگر، مثالهای زیادی وجود دارد که تزریق ضروری نیست. CT بدون کنتراست روش استاندارد برای سنگ کلیه است و HRCT ریه برای الگوهای بینابینی نیازمند تزریق نیست. در MRI، MRCP و بسیاری از سکانسهای انتشار مغز و ارزیابیهای اولیه مفصلی بدون کنتراست، اطلاعات کافی میدهند. تشخیص اینکه چه پرسشی با تزریق پاسخ بهتری میگیرد، پایه توجیه بالینی است.
اپیدمیولوژی عوارض و اهمیت سلامت عمومی
عوارض شدید پس از تزریق مواد حاجب نادر هستند اما اهمیت بالینی دارند. در عوامل یددار مدرن، بروز واکنشهای آلرژیمانند شدید بسیار پایین گزارش شده و بیشتر واکنشها خفیف و خودمحدود شونده هستند. در عوامل گادولینیومی، بروز واکنش حاد کمتر از عوامل یددار است و در عین حال در جمعیتهای بسیار خاص باید احتیاط کرد. توجه به خطرات دیررس مانند فیبروز سیستمیک نفروژنیک در گذشته و مدیریت امروز با انتخاب عوامل کم خطر، نشان میدهد که سیاستگذاری بر پایه شواهد میتواند منحنی ایمنی را بهبود دهد. از دید سلامت عمومی، پیام کلیدی این است که هر تزریق باید توجیه شود و هر مرکز باید نظام ثبت و بازخورد عوارض، آموزش تیم و ارتباط شفاف با بیمار را جدی بگیرد. این اقدامات به کاهش اضطراب بیماران و پیشگیری از تکرار حوادث کمک میکند و در نهایت هزینههای غیرضروری را کاهش میدهد.
ارزیابی بالینی پیش از تزریق
گفتوگوی کوتاه و هدفمند پیش از تزریق اگر درست هدایت شود، بخش زیادی از خطر را مدیریت میکند. سوابق واکنش قبلی به همان خانواده از ماده حاجب، سابقه آسم یا آلرژیهای قابل توجه، بیماری کلیوی شناخته شده، مصرف متفورمین، پرکاری یا کمکاری تیروئید، بارداری یا شیردهی، پیوند کلیه یا کبد، مصرف بتابلوکر و وجود دستگاههای کاشته شده در MRI موضوعاتی هستند که باید ثبت شوند. برای CT با تزریق یددار، دانستن وضعیت کلیه در بیماران در معرض خطر مفید است تا درباره هیدراتاسیون و زمانبندی داروها تصمیم گرفته شود. برای MRI، غربالگری ایمنی میدان مغناطیسی اهمیت ویژه دارد و باید پیش از حضور در اتاق انجام شود. توضیح صادقانه درباره منافع مورد انتظار و محدودیتها، پرسشهای احتمالی بیمار را پاسخ میدهد و رضایت آگاهانه را معنیدار میکند. ارتباط شفاف، جایی برای سوءبرداشت نمیگذارد و اعتماد میسازد.
جدول یک مقایسه کاربردی عوامل یددار و گادولینیومی
| ویژگی کلیدی | عوامل یددار در CT | عوامل گادولینیومی در MRI | توضیح عملی |
|---|---|---|---|
| ماهیت فیزیکی | افزایش جذب اشعه ایکس و عدد هو نز | کاهش T1 و تغییر کنتراست سیگنال | منطق تصویری متفاوت و مکمل |
| کاربرد غالب | آنژیوگرافی، فازهای دینامیک شکم و التهاب | تومورها، التهاب بافت نرم، مغز و مفاصل | انتخاب پرسش محور اهمیت دارد |
| خطر کلیوی | در بیماران پرخطر باید با احتیاط تصمیمگیری شود | با عوامل کم خطر بسیار پایین گزارش شده است | ارزیابی عملکرد کلیه در پرخطرها مفید است |
| واکنشهای حاد | اکثراً خفیف و نادر برای واکنش شدید | کلی کمتر از یددار و بسیار نادر شدید | آمادگی تیم برای مدیریت واکنش لازم است |
| بارداری و شیردهی | تصمیم موردی با توجیه بالینی | تصمیم موردی با توجیه بالینی | پرهیز از تزریق غیرضروری در هر دو |
بیماری کلیوی و تصمیمگیری محتاطانه
نگرانی درباره اثر مواد حاجب بر کلیهها سبقهای طولانی دارد. امروز میدانیم که در بسیاری از سناریوها خطر آسیب حاد کلیه مرتبط با یددار کمتر از آن چیزی است که تصور میشد و تصمیم باید بر پایه خطر فردی، ضرورت بالینی و کیفیت مراقبت حمایتی مانند هیدراتاسیون باشد. بیماران با نارسایی کلیه پیشرفته یا آسیب حاد کلیوی نیازمند ارزیابی نزدیکتری هستند و باید از دوزهای غیرضروری پرهیز شود. در MRI، انتخاب عوامل گادولینیومی با پروفایل ایمنی بهتر در جمعیتهای کلیوی، احتمال بروز عوارض دیررس را بسیار پایین آورده است. برای بیماران دیالیزی، انجام تصویربرداری در نزدیکی جلسه دیالیز میتواند در برخی مراکز مد نظر قرار گیرد، هرچند آغاز دیالیز صرفاً به دلیل دریافت گادولینیوم توصیه نمیشود. پیام عملی این است که تصمیمها باید شخصی سازی شوند و تیم تصویربرداری، ارجاع دهنده و در صورت نیاز نفرولوژی در یک گفتوگوی کوتاه مسیر را هموار کنند.
تیروئید و مواد یددار
ید در برخی بیماران میتواند عملکرد تیروئید را تحت تأثیر قرار دهد. در افراد با پرکاری تیروئید کنترل نشده یا نوزادان و شیرخواران، توجه بیشتری لازم است و در صورت ضرورت بالینی باید با تیم معالج هماهنگی انجام شود. در بیماران با کم کاری تیروئید پایدار، تزریق یددار معمولاً مانعی ندارد ولی تصمیمگیری موردی است. در جمعیتهای خاص مانند نوزادان، توصیه به بررسی تیروئید پس از مواجهه ممکن است مد نظر قرار گیرد. برای MRI، عوامل گادولینیومی به طور مستقیم بر تیروئید اثر ندارند اما تصمیمگیری در بارداری و شیردهی باید با حساسیت انجام شود. نکته کلیدی این است که اگر پاسخ بالینی بدون تزریق ممکن است، تزریق انجام نشود و اگر تزریق ضروری است، منافع و ریسکها صادقانه توضیح داده شود.
متفورمین و عوامل یددار
مدیریت متفورمین با هدف کاهش خطر تجمع لاکتات در زمینه اختلال کلیه مطرح میشود. در بیماران با عملکرد کلیه پایدار و بدون شواهد آسیب حاد کلیه، معمولاً نیازی به قطع متفورمین نیست و زندگی روزمره بیمار مختل نمیشود. در افراد با اختلال قابل توجه عملکرد کلیه یا آسیب حاد کلیه، میتوان متفورمین را موقتاً متوقف کرد و پس از ارزیابی مجدد عملکرد کلیه آن را از سر گرفت. این تصمیمها باید در چارچوب نسخه پزشک و راهنمای معتبر انجام شوند و ارتباط درست میان رادیولوژیست، پزشک ارجاع دهنده و بیمار از هر سوءبرداشت پیشگیری میکند. هدف این است که هم ایمنی بیمار حفظ شود و هم مراقبتهای دیابت بیجهت متوقف نگردد.
واکنشهای حاد و دیررس
واکنشهای حاد به دو دسته کلی آلرژیمانند و فیزیولوژیک تقسیم میشوند. گروه نخست تظاهراتی مانند کهیر، خارش، اریتم، اسپاسم برونش و در موارد بسیار نادر افت فشار شدید و شوک را شامل میشود. گروه دوم بیشتر با گرگرفتگی، تهوع، استفراغ و تغییرات گذرا در فشار خون شناخته میشود. واکنشهای دیررس که طی ساعتها تا روزها رخ میدهند، معمولاً پوستی هستند و خودمحدود شوندهاند. تیم تصویربرداری باید الگوریتمهای مدیریت واکنش را تمرین کرده باشد و داروها و تجهیزات احیا در دسترس باشند. در بیمارانی که سابقه واکنش آلرژیمانند به همان خانواده دارند، گفتوگو درباره راهبردهای کاهش ریسک، انتخاب عامل جایگزین و در مواردی پیش دارودرمانی به صورت موردی مطرح است. هیچ راهبردی تضمین کامل نمیدهد و شفافیت در بیان این واقعیت بخشی از رضایت آگاهانه است.
جدول دو ارزیابی پیش از تزریق و تصمیمگیری سریع
| موضوع کلیدی | آنچه باید پرسیده یا بررسی شود | اثر بر تصمیم | نمونه اقدام |
|---|---|---|---|
| واکنش قبلی به همان خانواده | نوع، شدت، زمان، نیاز به مداخله | انتخاب عامل جایگزین یا راهبرد کاهش ریسک | در صورت امکان استفاده از روش بدون تزریق |
| عملکرد کلیه | اختلال شناخته شده یا عوامل خطر | تنظیم هیدراتاسیون و ارزیابی ضرورت | پرهیز از دوزهای غیرضروری و فازهای اضافی |
| بارداری و شیردهی | وضعیت فعلی و برنامه درمانی | پرهیز از تزریق غیرضروری و تصمیم موردی | انتخاب روش بدون پرتو هرجا ممکن |
| داروهای خاص | متفورمین، بتابلوکر، ضدانعقادها | تنظیم دارو بر اساس راهنما و نسخه | مشارکت پزشک ارجاع دهنده در تصمیم |
| ایمنی MRI | ایمپلنتها، خالکوبی، اجسام فلزی | تأیید ایمنی یا انتخاب روش جایگزین | تکمیل فرم غربالگری پیش از ورود |
آمادگی بیمار و آموزش پیش از آزمون
آمادگی علمی و ساده بهترین سپر ایمنی است. بیمار باید بداند چرا تزریق لازم است، چه منافع مورد انتظار دارد، چه گزینههایی وجود دارد و چه علائمی را باید پس از تزریق گزارش کند. نوشیدن مایعات در حد مجاز طبق توصیه مرکز، پرهیز از وعدههای پرحجم نزدیک به زمان آزمون در برخی پروتکلها، مراقبت از مسیر وریدی و پوشیدن لباس بدون اجزای فلزی برای MRI از نکات عمومی هستند. توضیح درباره احساس گرمی گذرا در تزریق یددار یا طعم فلزی در دهان میتواند اضطراب بیمار را کم کند. اگر بیمار ترس از فضای بسته دارد، بیان آن پیش از آزمون کمک میکند تا مرکز راهکارهای کاهش اضطراب را برنامهریزی کند. در پایان، تأکید شود که تصمیمها قابل شخصیسازی هستند و پرسیدن سؤال حق بیمار است.
جدول سه مرور عوارض و نشانههای هشدار
| دسته عارضه | نمونه نشانه | زمان بروز محتمل | اقدام عمومی در مرکز |
|---|---|---|---|
| آلرژیمانند خفیف | خارش، کهیر محدود، عطسه | دقایق نخست | پایش، مراقبت حمایتی و ارزیابی پیشرفت |
| آلرژیمانند شدید | تورم صورت، تنگی نفس، افت فشار | دقایق نخست | احیای استاندارد طبق پروتکل مرکز |
| فیزیولوژیک | گرگرفتگی، تهوع، طعم فلزی | حین تزریق | اطمینانبخشی، آهستهسازی تزریق در صورت لزوم |
| دیررس پوستی | راش خفیف، خارش | ساعتها تا روزها | راهنمایی برای مراقبت خانگی و مراجعه در تشدید |
| نفروپاتی مرتبط | کاهش حجم ادرار، خستگی | روزهای بعد در افراد پرخطر | پیگیری بالینی و آزمایشگاهی طبق تصمیم پزشک |
داخل بافتی شدن ماده حاجب و مراقبت از مسیر وریدی
نشت اتفاقی ماده حاجب به بافت اطراف ورید رویدادی شناخته شده است. در بیشتر موارد محدود و خودمحدود شونده است و با مراقبت ساده محل، بالا نگه داشتن اندام و پایش درد کنترل میشود. خطر اصلی در حجمهای بالا و نواحی با فضای محدود رخ میدهد و باید به علائم درد شدید، رنگ پریدگی یا کاهش حس توجه کرد. آموزش کارکنان درباره انتخاب محل مناسب ورید، اطمینان از تثبیت کانولا و مشاهده بیمار در لحظات آغاز تزریق خطر را کاهش میدهد. ثبت دقیق رویداد، برآورد حجم تقریبی نشت و دستورالعملهای ترخیص بخشی از کیفیت ایمن است. گفتوگوی شفاف با بیمار پس از رویداد از اضطراب میکاهد و اعتماد را حفظ میکند.
گروههای خاص و تصمیمگیری شخصیسازی شده
کودکان، سالمندان، بارداری و شیردهی، بیماران با بیماریهای زمینهای پیچیده و افرادی که سابقه واکنش به ماده حاجب دارند نیازمند نگاه دقیقتر هستند. در کودکان، هرجا پرسش با روشهای بدون تزریق پاسخ داده میشود همان گزینه انتخاب شود و اگر تزریق لازم است، وزن کودک، اسمولالیته و دوز به دقت تنظیم گردد. در سالمندان، همابتلاییها و داروهای متعدد بر تحملپذیری اثر دارند و ارتباط نزدیک با پزشک ارجاعدهنده سودمند است. در بارداری، هر تزریق باید توجیه روشن داشته باشد و منافع به روشنی بر ریسک احتمالی غلبه کند. در شیردهی، تصمیمها به صورت موردی و بر پایه راهنمای معتبر اتخاذ میشوند. برای بیماران با سابقه واکنش به همان خانواده، تغییر عامل، ارزیابی دقیق و آماده بودن برای مدیریت واکنش اهمیت دارد.
کیفیت، مستندسازی و بهبود مستمر
ثبت ساختاریافته اطلاعات تزریق شامل نام عامل، مقدار، مسیر و زمان، هر رویداد غیرعادی و پاسخ بالینی، پایه بهبود مستمر است. مراکز باید رخدادها را تحلیل کنند و از هر مورد برای آموزش تیم بهره ببرند. بازخورد به ارجاعدهندگان درباره پیامدها، کیفیت تصمیمگیری مشترک را بالا میبرد. در CT، ثبت شاخصهای دوز و در MRI، ثبت اطلاعات ایمنی میدان مغناطیسی و وضعیت ایمپلنتها ضروری است. بهروزرسانی دورهای پروتکلها با توجه به توصیههای بهروز نهادهای معتبر، ماندگاری ایمنی را تضمین میکند. در نهایت، شفافیت با بیمار و احترام به پرسشهای او، رکن فرهنگ ایمنی است و سبب میشود که هر تزریق به فرصتی برای آموزش تبدیل گردد.
جدول چهار راهنمای کوتاه درباره ضرورت تزریق
| پرسش بالینی | آیا تزریق غالباً ضروری است | روش جایگزین بدون تزریق | نکته تصمیم |
|---|---|---|---|
| سنگ کلیه | خیر | CT بدون کنتراست | تزریق معمولاً ارزش افزوده ندارد |
| آمبولی ریه | بله | در شرایط خاص تهویه پرفیوژن | تزریق برای نقشه عروقی ضروری است |
| کانون کبدی | بله در مشخصهگذاری | سونوگرافی در موارد محدود | فازهای دینامیک یا MRI دینامیک |
| MRCP | معمولاً خیر | همان روش بدون تزریق | توالیهای T2 پرسیگنال کافی هستند |
| بیماری مفصلی داخلی | گاهی | MRI بدون تزریق در بسیاری موارد | تصمیم با معاینه و توالیهای پایه |
پنج گام آمادگی ایمن قبل از تزریق
- هدف تزریق و گزینههای جایگزین را با تیم تصویربرداری مرور کنید و رضایت آگاهانه بدهید.
- سوابق پزشکی شامل واکنش قبلی، بیماری کلیوی، بارداری، شیردهی و داروها را دقیق اعلام کنید.
- طبق دستور مرکز درباره ناشتایی، هیدراتاسیون و مدیریت متفورمین و داروهای دیگر عمل کنید.
- برای MRI فرم ایمنی میدان مغناطیسی را کامل کنید و اجسام فلزی و کارتهای مغناطیسی را خارج سازید.
- اگر اضطراب از فضای بسته دارید یا به همراه نیاز دارید پیش از روز آزمون هماهنگ کنید.
پایش و مراقبت پس از تزریق
پس از پایان تصویربرداری، مدت کوتاهی پایش بالینی به تشخیص زودهنگام واکنشهای حاد کمک میکند. اگر بیمار داروی خاصی دریافت میکند یا بیماریهای زمینهای دارد، دستورهای ترخیص باید روشن و قابل اجرا باشد. نوشیدن مایعات در حد مجاز طبق توصیه مرکز میتواند به دفع ماده کمک کند مگر اینکه محدودیت مایع وجود داشته باشد. بیمار باید بداند چه علائمی نیازمند تماس با مرکز یا مراجعه است و مسیر ارتباطی در اختیار داشته باشد. برای افرادی که تزریق در آنها با راهبردهای کاهش ریسک انجام شده، توضیح درباره احتمال بروز واکنش دیررس و راه تماس ضروری است. اگر بیمار به شیردهی ادامه میدهد، توصیه اختصاصی مرکز را دریافت کند. هدف این است که بیمار با خیال آسوده و برنامه روشن مرکز را ترک کند.
پنج اقدام ساده برای پس از تزریق
- نشانههای غیر عادی مانند کهیر منتشر، تنگی نفس و درد شدید را سریع گزارش کنید.
- طبق توصیه مرکز آب بنوشید و در صورت محدودیت مایع دستور پزشک را رعایت کنید.
- محل ورود سوزن را برای درد یا تورم غیر معمول بررسی کنید و در صورت تشدید مراجعه کنید.
- در صورت تغییر داروها مانند متفورمین طبق نسخه عمل کنید و خودسرانه تصمیم نگیرید.
- گزارش تصویربرداری را به پزشک ارجاعدهنده تحویل دهید تا تصمیم درمانی تکمیل شود.
اشتباهات رایج بیماران و راه پرهیز
یکی از خطاهای پرتکرار، پنهان کردن سابقه واکنش به ماده حاجب از ترس لغو آزمون است. اعلام دقیق این سابقه به مرکز کمک میکند مسیر ایمنتری برنامهریزی شود و به معنای محرومیت از تشخیص نیست. خطای دوم، قطع خودسرانه داروها به ویژه متفورمین یا بتابلوکر است. این تصمیمها باید توسط پزشک و با تکیه بر راهنمای معتبر انجام شوند و خوددرمانی میتواند زیانآور باشد. خطای سوم، نگرانی افراطی از اعداد دوز یا برچسبهای هشدار بدون توجه به زمینه بالینی است. گفتگو با تیم درمان، این اعداد را در جای درست قرار میدهد. خطای چهارم، ورود به اتاق MRI با اجسام فلزی یا ایمپلنت گزارش نشده است که میتواند خطرناک باشد. تکمیل دقیق فرم غربالگری و حمل کارت دستگاه، جزء ایمنی است. خطای پنجم، انتظار تضمین مطلق از راهبردهای کاهش ریسک است. هیچ راهکاری صد درصد نیست و صداقت علمی بخشی از مراقبت ایمن است.
جمعبندی کاربردی
مواد حاجب ابزار قدرتمندی برای افزایش دقت تشخیصی در CT و MRI هستند و با انتخاب درست میتوانند مسیر درمان را روشن کنند. کلید ایمنی این ابزار در سه واژه خلاصه میشود. توجیه، بهینهسازی و ارتباط. توجیه یعنی تزریق تنها زمانی انجام شود که منافع آن روشن و بیشتر از ریسک باشد و پاسخ پرسش بالینی بدون تزریق به دست نیاید. بهینهسازی یعنی انتخاب عامل مناسب، دوز منطقی، پرهیز از فازهای غیرضروری و توجه به ویژگیهای فردی مانند بیماری کلیوی یا سابقه آلرژی. ارتباط یعنی گفتوگوی صادقانه و قابل فهم با بیمار، مستندسازی دقیق و همکاری نزدیک میان رادیولوژیست، ارجاعدهنده و سایر اعضای تیم. با این سه اصل، تزریق ماده حاجب از یک نگرانی به یک فرصت برای مراقبت ایمن و مؤثر تبدیل میشود. تفسیر نهایی نتایج همواره باید توسط پزشک متخصص انجام شود و هر تصمیم درمانی در بستر علائم، معاینه، آزمایشها و ترجیحات آگاهانه بیمار اتخاذ گردد.
