«سفر بیمار» در این موضوع چهار ایستگاه اصلی دارد: ۱) ارزیابی اولیه و تریاژ سنمحور؛ ۲) تشخیص قدمبهقدم با کمترین مداخلهٔ غیرضروری؛ ۳) مدیریت حمایتی و هدفمند با زبان قابلفهم برای خانواده؛ ۴) پیشگیری، بازگشت ایمن به مدرسه/ورزش و پیگیری. در هر ایستگاه، تفاوتهای رشدی/فارماکودینامیک بین نوزاد، خردسال، کودک و نوجوان، مبنای تصمیمسازی مشترک قرار میگیرد.
این متن آموزشی است و جایگزین معاینهٔ حضوری و نسخهٔ اختصاصی کودک شما نیست. اگر هر یک از علائم اورژانسی رخ داد، بیدرنگ از مسیر اورژانس اقدام کنید یا با تیم درمان تماس بگیرید: تنگی نفسِ پیشرونده یا کمیهوشیاری، سیانوز یا کبودی لب/صورت، خسخس همراه فرورفتگی شدید قفسهٔ سینه، تب ≥۳۸٫۵ درجه در کودک ایمونوساپرس یا نوتروپنیک، عدم توانایی نوشیدن/بلع، استفراغ مکرر یا وجود خون، درد قفسهٔ سینه، صدای استریدور در استراحت، و نشانههای دهیدراتاسیون (خشکی دهان، کاهش ادرار، خوابآلودگی غیرمعمول).
تریاژ سنمحور: چه کسی میتواند در خانه مدیریت شود و چه کسی نیاز به ارزیابی فوری دارد؟
در شیرخواران، ذخایر تنفسی و ظرفیت جبرانی کمتر است؛ بنابراین آستانهٔ ارجاع پایینتر است. در کودکان مدرسهای، «حال عمومی» و الگوی فعالیت شاخصهای بهتری از شدت بیماریاند. در نوجوانان، عوامل رفتاری (ورزشهای سنگین، مصرف محرکها یا نیکوتین) و بیماریهای همراه (چاقی، رینیت آلرژیک) بر شدت خسخس اثر میگذارند. برای ایمونوساپرسها، هر تب یا بدحالی تنفسی باید مثل اورژانس مدیریت شود. جدول زیر نقشهٔ تصمیم را خلاصه میکند.
چراغهای خطر و مسیر ارجاع بر اساس سن/زمینه
| سن/زمینه | چراغهای خطر شاخص | اقدام توصیهشده | نکات عملی |
|---|---|---|---|
| نوزاد (۰–۳ ماه) | استریدور یا خسخس در استراحت، اپنه/سیانوز، تغذیهٔ ناکافی، تب بالا، صدای گریه ضعیف | ارزیابی فوری در مرکز دارای تجربهٔ اطفال | پایش اشباع اکسیژن؛ آستانهٔ پایین برای بستری/اکسیژن |
| شیرخوار (۳–۱۲ ماه) | نارسایی تغذیهای، تندنفسی و فرورفتگی قفسهٔ سینه، بیحالی، استفراغ تکراری | ویزیت همانروز؛ در بدحالی/هیپوکسمی اورژانس | غالباً ویروسی؛ برونشیولیت شایع است؛ درمان حمایتی محور است |
| کودک (۱–۵ سال) | خسخس مکرر با فعالیت/عفونت، تب بالا با بدحالی، صدای سرفهٔ «منحنیدار» طولانی | ارزیابی همانروز؛ تصمیم دربارهٔ درمان هدفمند | تمایز wheeze ویروسی گذرا با آسم آغازین مهم است |
| کودک مدرسهای/نوجوان | خسخس شبانه/صبحگاهی، محدودیت فعالیت، درد قفسهٔ سینه، سرفهٔ مزمن >۴ هفته | برنامهٔ مرحلهای و بررسی محرکها/پایبندی | ارزیابی آسم، رینیت، مواجههٔ دود/آلایندهها |
| ایمونوساپرس/بیماری مزمن | هر تب یا علامت تنفسی جدید | تماس فوری با تیم و ارزیابی در مسیر اختصاصی | پیشگیری/واکسیناسیون و مراقبت زنجیرهای مدرسه–خانه |
تشخیص قدمبهقدم: از شرححال دقیق تا تصمیمهای کمتهاجمی
تشخیص «از دور» در سرفه/خسخس کودک خطاست؛ اما میتوان با چند اصل ساده، دایرهٔ علل را بهصورت منطقی محدود کرد. شرححال باید زمان شروع، تداوم/الگو، محرکها (فعالیت، آلرژن، سرما)، الگوی شبانه/صبحگاهی، صدای سرفه (خشک/تر/فلزی)، تب/درد، علائم ENT (آبریزش/انسداد/پسچکیدن)، مواجههٔ خانوادگی با دود/عفونت، تغذیه/استفراغ (رفلاکس)، سابقهٔ خفگی ناگهانی (جسم خارجی)، واکسیناسیون (سیاهسرفه/آنفلوانزا/RSV-mAb در سنین واجد شرایط) و بیماریهای همراه را پوشش دهد. معاینهٔ فیزیکی باید روی علائم تنفسی (فرورفتگی، استفاده از عضلات فرعی، نسبت دم/بازدم، سمع دوطرفه و تقارن هوادرگیری) و نیز نشانههای ENT/پوست (اتییت، رینیت، اگزما) متمرکز باشد.
در بیشتر کودکان با علائم خفیف تا متوسط و حال عمومی خوب، نیاز فوری به تصویربرداری یا آزمایشهای گسترده وجود ندارد. اما در موارد مزمن (>۴ هفته) یا همراه با «چراغهای خطر»، ارزیابی مرحلهای با هدف «تغییر رفتار درمانی» انجام میشود: رادیوگرافی قفسهٔ سینه در شک به جسم خارجی/پنومونی، تستهای عملکرد ریوی (در سنین قادر به همکاری)، آزمونهای آلرژی منتخب، و در سرفهٔ ترِ مزمن با احتمال PBB، الگوریتمهای مبتنی بر شواهد برای درمانِ آزمایشی محدود و مستندسازی پاسخ. هدف، کمینهسازی آزمایشهای غیرضروری و بیشینهسازی تصمیمهای اثربخش است.
جعبهٔ افتراق باید «سنمحور» باشد؛ برونشیولیت در شیرخوار، آسم/خسخس ویروسی در پیشدبستانی، رینیت–آسم در مدرسهای و نوجوان، و PBB در سرفهٔ ترِ مزمن برجستهاند. سیاهسرفه را در سرفهٔ پشتسرهم با «ووپ» یا استفراغ پس از سرفه، و جسم خارجی را در شروع ناگهانی با سرفه/خسخس یکطرفه بهخاطر بسپارید. تفاوتگذاری دقیق، از درمانهای بیفایده (مانند آنتیبیوتیک بیمورد یا شربتهای OTC در خردسالان) پیشگیری میکند.
افتراق بالینی سنمحور: چه چیزی، چه وقت، با چه سرنخهایی؟
نقشهٔ تشخیصهای شایع در سرفه/خسخس کودکان
| تشخیص محتمل | سرنخهای بالینی | نکات تشخیصی/پشتیبان | یادداشتهای عملی |
|---|---|---|---|
| برونشیولیت (نوزاد/شیرخوار) | خسخس/تندنفسی پس از URI، تغذیهٔ ضعیف، کشیدن سینه | تشخیص بالینی؛ تصویربرداری روتین لازم نیست | مدیریت حمایتی؛ برونکودیلاتور/استروئید روتین توصیه نمیشود |
| آسم/خسخس ویروسی (۱–۵ سال) | خسخس با عفونت/فعالیت، حملات شبانه، پاسخ به برونکودیلاتور | الگوی عودکننده؛ در بزرگترها تست عملکرد ریوی | برنامهٔ مرحلهای؛ توجه به محرکها و رینیت همراه |
| آسم (۶ سال به بالا) | سرفه/خسخس شبانه، محدودیت فعالیت، تشدید با آلرژن | تست اسپیرومتری (در دسترس)، پاسخ به درمان ضدالتهابی | ترجیح رویکردهای ضدالتهابی مطابق گزارشهای بهروز |
| سرفهٔ مزمن تر/PBB | سرفهٔ ترِ پایدار >۴ هفته، بهبود با درمان هدفمند | الگوریتم CHEST برای کودکان؛ ارزیابی علتهای ثانویه | پایش پاسخ و پیشگیری از مزمنسازی راههای هوایی |
| سیاهسرفه | حملات سرفهٔ پشتسرهم، ووپ، استفراغ پس از سرفه | بررسی آزمایشگاهی/اپیدمیولوژی؛ واکسیناسیون | حمایتی + درمان نسخهمحور در پنجرهٔ مناسب |
| جسم خارجی راههوایی | شروع ناگهانی، خسخس یکطرفه/کاهش صدا، عدم پاسخ به درمان | رادیولوژی/برونکوسکوپی در مراکز تخصصی | اورژانسی؛ تأخیر ممنوع |
| رینیت/پسچکیدن ترشحات | گرفتگی/آبریزش بینی، سرفهٔ شبانه، آلرژی پوستی | معاینهٔ ENT؛ درمان علت بالادست | کنترل آلرژن، شستوشوی بینی، درمان ضدالتهابی موضعی |
| رفلاکس/سرفهٔ وابسته به معده | سوزش/ترش کردن در بزرگترها، سرفه با وضعیت درازکش | تشخیص بالینی؛ آزمونها در موارد منتخب | اصلاح سبک زندگی؛ پرهیز از دارودرمانی غیرضروری |
مدیریت حمایتی و هدفمند: از «خانه» تا «اورژانس»
سه اصل طلایی در مدیریت اکثر کودکان با سرفه/خسخس خفیف تا متوسط عبارتاند از: ۱) مراقبت حمایتی (مایعات، استراحت نسبی، شستوشوی بینی در خردسالان، آموزش تنفس/اسپیسر در بزرگترها)، ۲) پرهیز از داروهای کمفایده/پرخطر (بهویژه شربتهای OTC در خردسالان)، ۳) برنامهٔ بازگشت/پیگیری زماندار با معیارهای واضحِ مراجعهٔ مجدد. در صورت تشدید علائم یا وجود چراغهای خطر، مسیر ارزیابی بالینی فعال میشود.
در برونشیولیت شیرخواران، درمان بر محور حمایت است: اکسیژن در هیپوکسمی، تغذیه و هیدراتاسیون مناسب، ساکشن بینی هدفمند. استفادهٔ روتین از برونکودیلاتورها/کورتیکواستروئیدهای سیستمیک توصیه نمیشود و تنها در موارد منتخبِ پاسخگو و پس از آزمون بالینی کوتاهمدت ممکن است بهطور «زماندار» ادامه یابد. در آسم/خسخس آتوپیک یا ویروسیِ مکرر، برنامهٔ مرحلهای سنمحور (مطابق گزارشهای معتبر جهانی) شامل درمان ضدالتهابی استنشاقی، تنظیم محرکها، و آموزش استفادهٔ صحیح از پُفزا و اسپیسر است. در سرفهٔ مزمنتر (PBB)، بهجای «تکرار آنتیبیوتیکهای کوتاه»، الگوریتمهای مبتنی بر شواهد توصیه میکنند درمان هدفمندِ نسخهمحور با مدت کافی و پیگیری پاسخ انجام شود—بدون ورود به دوز/داروی خاص در این متن.
داروهای ترکیبی ضدالتهابی–برونکودیلاتور نقش مهمی در بزرگترها دارند؛ اما برچسبگذاری منطقهای و سن کودک تعیینکننده است. برخی رویکردها (مانند استفاده از ضدالتهاب استنشاقی همراه با داروی سریعالاثر در یک دستگاه بهعنوان «Reliever» در سنین مدرسهای/نوجوان) در گزارشهای جهانی توصیه شدهاند، ولی ممکن است در برخی کشورها برای سنین خاص «off-label» محسوب شوند؛ تصمیم باید نسخهمحور، مبتنی بر راهنمای جاری و با گفتوگوی شفاف خانواده–تیم باشد. در مقابل، شربتهای ضدسرفهٔ OTC برای خردسالان نهتنها سود ثابتشدهای ندارند، بلکه ممکن است خطرناک باشند؛ خانوادهها باید دربارهٔ این نکته آموزش روشن دریافت کنند.
کجا و چگونه؟ ماتریس «خانه/کلینیک/اورژانس»
الگوی عملی برای تصمیمسازی مشترک
| سناریو | خانه | کلینیک | اورژانس |
|---|---|---|---|
| URI ساده با سرفهٔ خشک | مایعات، استراحت، شستوشوی بینی در خردسالان؛ پرهیز از شربتهای OTC | در تداوم/تب بالا یا عوامل خطر | — |
| خسخس خفیف بدون تنگی نفس | آموزش اسپیسر (در سنین بالاتر)، دوری از محرکها | تنظیم برنامهٔ مرحلهای/کنترل رینیت | — |
| برونشیولیت شیرخوار | حمایتی در حال عمومی خوب | پایش تغذیه/اکسیژن؛ تصمیم دربارهٔ ارجاع | در هیپوکسمی/بدحالی |
| سرفهٔ مزمن تر (>۴ هفته) | — | الگوریتم CHEST؛ بررسی PBB/آسم/رینیت | در چراغهای خطر/بدحالی |
| شک به جسم خارجی | — | — | ارجاع فوری تخصصی |
آسم در کودکان: مسیرهای سنمحور و نکات کلیدی
در کودکان ۱–۵ سال، «خسخسهای ویروسی» شایعاند و بسیاری وارد فاز آسم پایدار نمیشوند؛ بااینحال، در خسخسهای مکرر یا با عوامل خطر (آتوی، سابقهٔ خانوادگی)، مسیرهای مرحلهای به کار میآید. در ۶–۱۱ سال، درمان ضدالتهابی استنشاقیِ روزانه یا راهبردهای «ضدالتهاب بههنگام» بسته به شدت/الگوی تشدید انتخاب میشود. در نوجوانان، پیروی از درمان (adherence)، تکنیک صحیح، و اجتناب از دود/نیکوتین/آلودگی اهمیت مضاعف دارد. در همهٔ سنین، آموزش خانواده/نوجوان دربارهٔ «برنامهٔ اقدام در تشدید» با نشانههای واضح (سبز/کهربایی/قرمز) و حمل «اسپیسر» حیاتی است.
گزارشهای جهانی اخیر بر کاهش اتکاء به SABA بهتنهایی و تقویت استفاده از درمانهای ضدالتهابی بهعنوان تسکیندهنده/پیشگیرنده تاکید کردهاند. بااینحال، برچسب و دسترسی منطقهای تعیینکننده است و ممکن است برخی ترکیبها برای سنین خاص off-label باشند؛ بنابراین تصمیم باید نسخهمحور و بر اساس راهنمای بهروزِ کشور شما باشد. در هر سطحی، کنترل رینیت آلرژیک و عوامل همزاد (چاقی، رفلکس، استرس) روی کنترل آسم اثرگذار است و باید موازی مدیریت شوند.
برای پایش پاسخ، علاوه بر علائم و محدودیت فعالیت، از مقیاسهای سادهٔ خانوادگی (تعداد شبهای بیداری، نیاز به داروی تسکینی، روزهای غیبت مدرسه) استفاده کنید. هدف «زندگی عادی بدون محدودیت» است، نه «کاهش کوتاهمدت عدد سرفه». در تشدیدها، آستانهٔ مراجعه در وجود علائم خطر (تنگی نفس در استراحت، گفتار بریده، کبودی، استفادهٔ شدید از عضلات فرعی) باید پایین باشد.
سرفهٔ مزمن در کودکان: تعریف، الگوریتم و PBB
سرفهٔ مزمن در کودکان بهطور عملی به «تداوم بیش از ۴ هفته» تعریف میشود. نخستین گام تمایز «سرفهٔ تر» از «خشک» و مستندسازی «الگوی زمانی» است. در سرفهٔ ترِ مزمن بدون چراغ خطر، PBB یکی از علل اصلی است و با درمان هدفمندِ نسخهمحور و پیگیری پاسخ (بهجای دورههای کوتاه و تکراری) اغلب بهبود مییابد. اگر پاسخ ناکافی بود یا عودهای مکرر رخ داد، باید به تشخیصهای عمیقتر (مانند واریانتهای آسم، برونشکتازی، اختلالات ایمنی) اندیشید و مسیر بررسیِ مرحلهای را با حداقلسازی بارِ روی کودک پیش برد.
در مقابل، سرفهٔ خشکِ مزمن بیشتر با آسم، ریشۀ ENT/پسچکیدن، یا محرکهای محیطی/روانی مرتبط است. درمان علت بالادست (بینی/سینوس)، تهویهٔ محیطی و کاهش مواجهه با دود/آلایندهها میتواند تفاوت معناداری ایجاد کند. در همهٔ حالات، «آموزش خانواده» دربارهٔ واقعگرایی زمانی (بهبود تدریجی طی هفتهها)، معیارهای مراجعهٔ مجدد، و خودداری از مصرف خودسرانهٔ داروهای OTC یا آنتیبیوتیک، جزو استانداردهای ایمنی است.
نکتهٔ مهم این است که کودکان با بیماریهای عصبی–عضلانی، قلبی–ریوی، نقص ایمنی یا رشد ناکافی، مسیر اختصاصی دارند و باید در چارچوب تیمهای چندرشتهای (اطفال، ریهٔ کودکان، تغذیه، گفتاردرمانی/بلع) مدیریت شوند. مستندسازی «اهداف قابلاندازهگیری» (مثلاً کاهش تعداد شبهای بیداری به نصف طی یک ماه) به خانواده انگیزه و مسیر میدهد.
پیشگیری و مدرسه/ورزش: تنفسِ بهتر یعنی زندگیِ بهتر
پیشگیری چندلایه است: واکسیناسیونهای بهروز (آنفلوانزا، سیاهسرفه، ایمنسازی RSV با آنتیبادی طولانیاثر برای گروههای سنی/خطر منتخب طبق برنامهٔ سال جاری)، تهویهٔ مناسب و کاهش مواجهه با دود/آلایندهها، کنترل رینیت آلرژیک و شستوشوی بینی در فصلها، و آموزش مدرسه/مهد برای شناخت علائم هشدار و برنامهٔ اقدام. برای کودکان با آسم، برنامهٔ کتبی مدرسه (حمل اسپیسر/اینهیلر در سنین مجاز، دسترسی مربی تربیتبدنی به برنامهٔ اقدام، مرحلهبندی بازگشت به ورزش) کیفیت زندگی را بالا میبرد.
نوجوانان باید دربارهٔ اثر نیکوتین/ویپ، مکملهای محرک و تمرینهای شدید بدون گرمکردن آگاه شوند. تنظیم تدریجی شدت ورزش، گرمکردن مناسب، و کنترل آلرژنهای محیطی (گردوغبار/گرده) میتواند تشدیدها را کم کند. خانوادهها را تشویق کنید که «دفترچهٔ علائم» داشته باشند: روزهای ورزشِ بیعلامت، دفعات نیاز به داروی تسکینی، شبهای بیداری و غیبت مدرسه. این اطلاعات هنگام بازبینی، تصمیمسازی را دقیقتر میکند.
در ایمونوساپرسها و کودکان با بیماریهای مزمن، «حلقهٔ ایمنی» اطرافیان (واکسیناسیون بهروز خانواده و کارکنان مدرسه) اهمیت دارد. هماهنگی میان تیم درمان–خانواده–مدرسه دربارهٔ سیاست حضور در فصلهای اوج ویروسهای تنفسی و دسترسی به اتاقی با تهویهٔ بهتر میتواند اضطراب کودک و والدین را کم کند.
مرزهای ایمنی و عقلانیت دارویی: چه نکنیم و چه کنیم؟
در خردسالان، شربتهای ضدسرفه/سرماخوردگی OTC میتوانند زیانبار باشند و سود اثباتشدهای ندارند؛ در بهترین حالت بیاثر و در بدترین حالت خطرناکاند، بهویژه اگر چند فرآوردهٔ دارای مواد مشابه همزمان مصرف شوند. در برونشیولیت نیز استفادهٔ روتین از داروهای برونکودیلاتور/استروئید بهطور کلی توصیه نمیشود و پشتیبانی بالینی (اکسیژن در صورت نیاز، تغذیه و هیدراتاسیون) اساس کار است. در آسم، تمرکز باید بر درمان ضدالتهابی، تکنیک صحیح، پیروی از برنامه و اجتناب از اتکا به SABA تنها باشد.
در تمام سنین، «خوددرمانی» با آنتیبیوتیک برای سرفهٔ سادهٔ ویروسی اشتباه است و به مقاومت دارویی دامن میزند. تصمیم دربارهٔ درمان هدفمند در PBB یا پنومونی باید نسخهمحور و با پیگیری پاسخ باشد. در هر کاربردی که خارج از برچسب سنی/منطقهای قرار میگیرد (مثل برخی ترکیبهای ضدالتهابی–برونکودیلاتور بهعنوان تسکیندهندهٔ ضدالتهابی در سن مدرسه)، خانواده باید از «off-label» بودن، منطق استفاده، اهداف و برنامهٔ پایش آگاه شود.
پیگیری و سنجش موفقیت: چه زمانی مسیر را تغییر دهیم؟
در «سفر بیمار» پیگیری همواره برنامهریزیشده است: اگر در سرفه/خسخس خفیف، طی ۷–۱۰ روز بهبود معناداری رخ نداد یا علائم جدید اضافه شد، بازبینی لازم است. در آسم، بازبینی ۴–۱۲ هفتهای برای پایش کنترل، عوارض و تکنیک توصیه میشود و بر اساس آن «Step-up/Step-down» انجام میگیرد. در PBB، پاسخ به درمان باید با معیارهای عینی (کاهش سرفه، بهبود خواب/فعالیت) سنجیده شود و از ادامهٔ بیهدف پرهیز گردد.
توافق بر «نقاط عطف» با خانواده—مثلاً «اگر در دو هفتهٔ آینده تعداد شبهای بیداری نصف نشد، برای تستهای تکمیلی اقدام میکنیم»—شفافیت میآورد و از درمانهای فرساینده جلوگیری میکند. هدف نهایی، «کودکِ فعال با خواب و مدرسهٔ طبیعی» است؛ نه «بیعلامتِ مطلق» به هر قیمت.
کارهایی که انجام بدهیم/ندهیم (نسخهٔ کوتاه خانوادهمحور)
این چکلیستها فقط آموزشیاند و جایگزین توصیهٔ اختصاصی تیم کودک شما نیستند. از خوددرمانی و تغییر خودسرانهٔ برنامه بپرهیزید.
- به «حال عمومی کودک» و نشانههای کار تنفسی (فرورفتگی قفسهٔ سینه، تندنفسی) توجه کنید؛ در چراغهای خطر، ارجاع کنید.
- برای خردسالان از شربتهای ضدسرفه/سرماخوردگی OTC استفاده نکنید؛ مراقبت حمایتی و مایعات ارجح است.
- در خسخسهای مکرر، محرکها (دود/آلرژن/فعالیت) را شناسایی و کنترل کنید و تکنیک صحیح اسپیسر را بیاموزید.
- واکسیناسیونهای فصلی/روتین (از جمله آنفلوانزا؛ ایمنسازی RSV در واجدان شرایط) را طبق جدول سال جاری پیگیری کنید.
- برای مدرسه/ورزش برنامهٔ کتبی ساده (علائم سبز/کهربایی/قرمز و مسیر اقدام) داشته باشید.
- آنتیبیوتیک را برای سرفهٔ ویروسی شروع نکنید؛ فقط در تشخیصهای نسخهمحور و با پیگیری پاسخ.
- در برونشیولیت، بهدنبال «داروی معجزه» نباشید؛ حمایت تنفسی/تغذیهای اساس است.
- در آسم، به SABA تنها تکیه نکنید؛ درمان ضدالتهابی، تکنیک و پایبندی کلید کنترل است.
- در سرفهٔ مزمنِ تر، بهجای دورههای کوتاه و پراکنده، از الگوریتمهای معتبر با مدت کافی و مستندسازی استفاده کنید.
- هر کاربرد «off-label» را با شفافیتِ خطر–فایده و برنامهٔ پایش بپذیرید یا رد کنید.
جمع بندی
سرفه و خسخس در کودکان علل گوناگونی دارد و ارزیابی باید سنمحور و بر «حال عمومی» تکیه کند: در شیرخواران (بهویژه زیر ۳ ماه) آستانهٔ ارجاع پایین است و چراغهای خطر مانند تنگینفس پیشرونده، سیانوز، فرورفتگی شدید قفسهٔ سینه، استریدورِ استراحت، ناتوانی در نوشیدن یا تب در ایمونوساپرس نیازمند اقدام فوریاند؛ بیشتر موارد خفیف با مراقبت حمایتی (مایعات، استراحت، شستوشوی بینی در خردسالان) و بدون آزمایش گسترده بهبود مییابد. در آسم/خسخسهای مکرر، درمان ضدالتهابی استنشاقیِ نسخهمحور، تکنیک صحیح اسپیسر و کاهش اتکاء به SABA تنها توصیه میشود؛ در سرفهٔ مزمنتر، PBB شایع است و به درمان هدفمند با پیگیری پاسخ نیاز دارد. از آنتیبیوتیک خودسرانه و شربتهای OTC در خردسالان پرهیز کنید، به افتراقهای مهم (جسم خارجی، سیاهسرفه، رینیت/پسچکیدن، رفلاکس) توجه داشته باشید، و با پیشگیری چندلایه واکسیناسیونهای بهروز، تهویه و دوری از دود/آلایندهها بازگشت ایمن به مدرسه/ورزش را تسهیل کنید.
منابع برای مطالعهٔ بیشتر
- Global Initiative for Asthma (GINA). Global Strategy for Asthma Management and Prevention – 2025 Update (PDF)
- NAEPP 2020 Focused Updates to the Asthma Management Guidelines (NHLBI, PDF; 2021 reprint note)
- NICE NG9: Bronchiolitis in Children — Diagnosis and Management (last update Aug 2021)
- CHEST Guideline 2020: Managing Chronic Cough as a Symptom in Children — Algorithms and Evidence
