- پزشکم
مجله کودکان و نوزادان
این هاب پاسخِ دقیق به پرسشهای روزمرهٔ والدین است. از تب و سرفه تا رشد و واکسیناسیون، مسیرهای کوتاه و عملی را میبینید. ابتدا علائم هشدار را بشناسید، بعد تشخیص و مراقبت را گامبهگام پیش ببرید.
- پزشکم
سوالات متداول
به الگوی علائم بستگی دارد؛ تب کوتاه با حال عمومیِ خوب معمولاً خودمحدودشونده است، اما تبِ طولانی یا همراه با بیحالی ارزیابی میخواهد.
مصرف باید بر اساس وزن، فواصل استاندارد و تجویز حرفهای باشد؛ از دوزهای خودسرانه بپرهیزید.
وقتی با بیحالی، سفتی گردن، بثوراتِ غیرمعمول، مشکل تنفس یا تشنج همراه شود.
اگر طولانی، همراه با خسخس یا قطع خواب باشد، بررسی لازم است.
شستوشوی ملایم با محلول ایزوتون و وضعیت مناسب هنگام شیردادن کمک میکند.
تعداد پوشکِ خیس، رطوبت دهان و خلقوخو شاخصهای سادهاند.
جبران مایعاتِ خوراکی اصل است؛ در خونریزی یا تب بالا، ارزیابی ضروری است.
وقتی جهنده، با کمآبی یا بیحالی همراه شود.
نه؛ تصمیم بر اساس سن، شدت علائم و یافتههای معاینه گرفته میشود.
وجود تبِ بالا، دردِ بلع و نقاطِ سفیدِ لوزهها بیشتر بهنفع چرکی است؛ سرفه معمولاً کمتر دیده میشود.
برنامهٔ جبرانی وجود دارد؛ تکمیلِ دوزها حتی با تأخیر مفید است.
تب خفیف و درد محل تزریق شایع است و معمولاً کوتاهمدت میماند.
زمانِ وعدهها منظم، بشقابِ کوچکتر، تنوع رنگ و بدونِ حواسپرتیِ صفحهنمایش مفید است.
نیازمند ارزیابی تغذیه، الگوی خواب و زمینههای پزشکی است.
فیبر و مایعات کافی، عادتِ منظمِ توالت و در صورت نیاز راهکارهای هدفمند توصیه میشوند.
بله؛ مرطوبکنندهٔ منظم و پرهیز از شویندهٔ قوی کمک میکند.
فعالیت منظم و متناسب با سن از همان سالهای اول مفید است؛ مهارتهای پایه را بازیمحور تمرین کنید.
ساعت خواب ثابت، نورِ کم و روتینِ کوتاهِ پیش از خواب مؤثر است.
زردیِ منتشر یا همراه با بیحالی ارزیابی میخواهد؛ پایش رنگ و رفتار اهمیت دارد.
نادر است و ارزیابی فوری میخواهد.
میتواند نشانهٔ کمبود اکسیژن باشد و فوریت دارد.
طیفِ ویروسیها زیاد است؛ الگوی بثورات و حال عمومی راهنماست.
با فاصلهٔ کوتاه دوباره تلاش کنید؛ اگر تکرار شد یا بیحالی اضافه شد، ارزیابی لازم است.
رطوبتِ معتدل مفید است؛ بخارِ خیلی گرم یا خیلی سرد لزوماً بهتر نیست.
کنترلِ محیط، خواب کافی و برنامهٔ داروییِ منظم شدت علائم را کم میکند.
در هر مشکل تنفسی، تشنج، بیحالیِ غیرعادی، کمآبیِ شدید یا هر یک از علائم هشدارِ ذکرشده.
چرا این صفحه نقطهٔ شروع خوبی است؟
نگرانیها معمولاً مشابهاند: «تبِ ناگهانی خطرناک است؟»، «سرفهٔ شبانه طبیعی است؟»، «کودک به اندازهٔ کافی وزن میگیرد؟». این صفحه مسیر استاندارد «علائم → تشخیص → درمان/مراقبت → پیگیری» را بدون حاشیه ارائه میکند. هدف، تصمیمگیریِ سریع، ایمن و قابلاجرا در خانه و مطب است.
علائم هشدار که نباید از دست بروند
- تب بالای طولانی، یا تب همراه با بیحالی، سختی گردن، بثورات منتشر، یا مشکل تنفس.
- نفسنفسزدن، کشیدهشدن پوست میان دندهها، آبیشدن لبها، یا وقفهٔ تنفس.
- کمآبی: کاهش ادرار، خشکی دهان، گریهٔ بیاشک، فرورفتگی چشمها.
- استفراغ یا اسهال پیشرونده با خون، یا درد شکمیِ شدید.
- در نوزاد: تب هرچند خفیف، زردیِ گسترده، بیمیلی غذایی، خوابآلودگیِ غیرعادی.
- تب کودک؛ از اندازهگیری تا اقدام
دماسنجِ دیجیتال استفاده کنید و محل سنجش را ثابت نگه دارید. محیط را سبک کنید، مایعات شفاف بدهید و کودک را پایش کنید. داروهای تببر باید بر اساس وزن، فاصلهٔ مصرف و تجویز حرفهای باشند. تب فقط یک نشانه است؛ «حال عمومی» و علائم همراه معیار مهمتری برای تصمیماند. در نوزادان و در تبِ همراه با علائم هشدار، ارزیابی بدون تأخیر ضرورت دارد.
تنفس و سرفه؛ الگوها را بشناسید
سرفهٔ خفیف و آبریزش بینی اغلب ویروسی است و نیاز به درمان تهاجمی ندارد. خسخس، سرفهٔ شبانه و تنگینفس با محرکهای سردیهوا یا فعالیت، دیدگاه متفاوتی دارند. صدای خشنِ بازدم و استریدور میتواند نشاندهندهٔ درگیری راههواییِ فوقانی باشد. سرعت تنفس، فرورفتگی قفسهٔ سینه و رنگ لبها شاخصهای سادهٔ پایش هستند. هوای مرطوب ولرم، نوشیدنیهای مناسب سن و استراحتِ کافی، مراقبت پایه را شکل میدهند.
گوارش؛ از درد شکم تا کمآبی
عفونتهای ویروسیِ گوارشی معمولاً خودمحدودشوندهاند؛ اما کمآبی در کودکان سریع اتفاق میافتد. محل درد و زمانبندیِ آن مهم است؛ دردِ سمت راستِ پایین شکم، دردِ شکمیِ مداوم یا استفراغهای جهنده ارزیابی میخواهند. محلول خوراکیِ جبران مایعات، وعدههای کوچکِ سبک و پرهیز از نوشیدنیهای شیرینِ محرک، رویکرد اولیهاند. در مدفوعِ خونی یا تب بالا، ارزیابی هدفمند ضرورت دارد.
گوش، گلو و بینی؛ چه زمانی بررسی لازم است؟
گوشدرد با تب و بیقراری ممکن است به اتیت میانی اشاره کند. گلودردِ چرکی با تب، درد بلع و نقاط سفیدِ لوزهها الگویی متفاوت از سرماخوردگیِ ساده دارد. گرفتگی بینی در نوزادان میتواند تغذیه را مختل کند؛ شستوشوی ملایم و وضعیتِ مناسب هنگام شیردادن کمککننده است. استفادهٔ طولانی از دکونژستانتها توصیه نمیشود.
پوست و تبهای خفیف؛ چه کنیم؟
بثورات ویروسی در بسیاری از کودکان شایع است و با بهبود حال عمومی فروکش میکند. بثوراتِ ارغوانیِ نقطهای، تاولدار، یا همراه با تبهای بالای پایدار، الگوهای جدیتریاند. خارشهای شبانه، پوستهریزی و ترکخوردگی پوست، مراقبت مرطوبکنندهٔ منظم میخواهند. کرم ضدآفتابِ مناسبِ سن و سایه، برای پوستهای حساس ضروری است.
رشد و تغذیه؛ معیارها را واقعی ببینید
رشد بر اساس نمودارهای قد، وزن و دور سر سنجیده میشود. تغییرِ جهتِ ناگهانی در منحنیها اهمیت دارد. در شیرخوار، تعداد پوشکِ خیس، وزنگیریِ هفتگی و الگوی خواب شاخصهای سادهٔ کفایت تغذیهاند. غذای کمکی باید با بافت و تنوع مناسبِ سن شروع شود؛ یک غذای جدید را با فاصلهٔ زمانیِ معقول معرفی کنید. در کودکانِ بزرگتر، بشقابِ رنگی با پروتئین کافی، غلات کامل، سبزی و میوه، و محدودیت نوشیدنیهای شیرین، الگوی امن و عملی است.
نوزاد؛ تفاوتها جدی است
نوزاد تحملِ کمی در برابر کمآبی و عفونت دارد. زردیِ منتشر، بیمیلی به مکیدن، خوابآلودگی، یا تب، ارزیابی فوری میخواهد. دمای اتاقِ متعادل، بیداربودنِ مؤثر برای شیر و پایش تعداد پوشک از اصول پایهاند. بازگشتِ وزنِ تولد معمولاً طی هفتههای نخست رخ میدهد؛ تأخیرِ طولانی بررسی میطلبد.
واکسیناسیون، مدرسه و پیشگیری
واکسیناسیون بر اساس سن و شرایط پزشکی تنظیم میشود و جلوی بسیاری از عوارض را میگیرد. شستنِ دستها، تهویه، خواب کافی و تغذیهٔ مناسب، عفونتهای تنفسی را کاهش میدهد. در مدرسه، بطری آب و حولهٔ شخصی، آموزش سرفه در آرنج و عدمِ حضور در تبِ فعال، سیاستهای ساده اما مؤثرند.
نکات حرفهای کوتاه
توجه به «حال عمومی» از عدد تب مهمتر است. در سرفهٔ مزمن، سه عاملِ رایجتر را بهترتیب مرور کنید: ترشحِ پشتبینی، آسم و رفلاکس. اختلال رشد را با حداقل دو اندازهگیریِ قابلاعتماد قضاوت کنید. در اسهالِ حاد، اولویت با جبران مایعات است؛ نه مهارِ کاملِ حرکات روده. داروهای کودکان باید با وزن و فواصل درست تنظیم شوند.
پیگیری و انتظار واقعبینانه
بسیاری از مشکلات کودکان خودمحدودشوندهاند و با مراقبت ساده بهبود مییابند. انتظار واقعبینانه یعنی کاهش تب، بهبود خواب و تغذیه و بازگشتِ تدریجی به فعالیت. دفترچهٔ علائم، مصرف مایعات و دفعات ادرار، نشانههای پیشرفت را قابلپیگیری میکند.