عملهای حذف عینک مثل لیزیک، فمتولیزیک، PRK و ترنس PR K فقط به همان چند دقیقهای که زیر دستگاه لیزر هستید خلاصه نمیشوند؛ بخش مهم موفقیت عمل، به مراقبتهای بعد از جراحی و همکاری خود شما در روزها و هفتههای بعد بستگی دارد. اگر بدانید در هر روز بعد از عمل چه چیزی طبیعی است، چه کاری باید انجام دهید و از چه چیزهایی باید دوری کنید، هم استرس شما کمتر میشود و هم شانس رسیدن به دید پایدار بدون عینک بیشتر میشود.
بسیاری از بیماران در مشهد بعد از عمل حذف عینک، برای پیگیری و ویزیتهای بعدی نزد دکتر سینا شیرزاد مراجعه میکنند؛ دکتر سینا شیرزاد چشم پزشک مشهد با تجربه در جراحیهای لیزیک، فمتولیزیک، پی آر کی و ترنس پی آر کی، در هر مرحله از دوران نقاهت، نکات لازم را بهصورت شخصیسازیشده برای بیماران توضیح میدهد تا روزبهروز بدانند چه انتظاری از چشمهایشان داشته باشند.
در این راهنما، مراقبتهای بعد از عمل حذف عینک را بهصورت روزبهروز تا پایان ماه اول مرور میکنیم؛ از ساعتهای اول بعد از عمل تا زمان تثبیت نسبی دید. این مقاله جایگزین توصیههای اختصاصی پزشک شما نیست، اما کمک میکند با تصویر روشنتری وارد این مسیر شوید.
چرا مراقبت بعد از عمل حذف عینک اینقدر مهم است؟
عملهای لیزری حذف عینک بسیار دقیق و استاندارد شدهاند، اما نتیجه نهایی فقط به دستگاه و مهارت جراح وابسته نیست. چند اشتباه ساده در مراقبتهای بعد از عمل میتواند باعث:
- افزایش خطر عفونت سطح چشم،
- تشدید خشکی و تاری دید،
- کُند شدن روند ترمیم قرنیه،
- و در موارد نادر، تأثیرگذاری بر نتیجه نهایی عمل
شود. به همین دلیل است که چشمپزشکان در جلسات قبل و بعد از عمل، بارها روی موضوعاتی مثل استفاده بهموقع از قطرهها، نزدن دست به چشم، پرهیز از آب آلوده و حضور در ویزیتهای کنترل تأکید میکنند.
مروری کوتاه بر انواع عملهای حذف عینک
برای اینکه مراقبتها را بهتر درک کنید، بد نیست خیلی کوتاه تفاوت روشهای رایج حذف عینک را بشناسید:
- لیزیک (LASIK): ایجاد فلپ نازک روی قرنیه و اعمال لیزر زیر آن؛ درد کم و برگشت سریعتر دید.
- فمتولیزیک (Femto-LASIK): نسخه پیشرفتهتر لیزیک که فلپ با لیزر فمتوثانیه ایجاد میشود و دقت بالاتری دارد.
- PRK: بدون فلپ، لیزر روی سطح قرنیه انجام میشود؛ درد چند روز اول بیشتر است، اما برای برخی قرنیهها ایمنتر است.
- ترنس PRK: اپیتلیوم و لایه زیرین با خود لیزر برداشته میشود؛ تماس ابزار با سطح قرنیه کمتر است.
گرچه مراقبتهای کلی در همه این روشها مشابه است، اما شدت درد و سرعت برگشت دید، مخصوصاً در هفته اول بسته به نوع عمل کمی فرق دارد؛ برای همین، در این مقاله در هر بخش، اگر تفاوت مهمی بین این روشها باشد، به آن اشاره میکنیم.
برنامه کلی مراقبتها از روز صفر تا پایان ماه اول
در جدول زیر، یک نگاه کلی به وضعیت چشم و مراقبتها در بازههای مختلف زمانی بعد از عمل آورده شده است؛ در ادامه هر بخش را جزئیتر توضیح میدهیم.
| بازه زمانی | وضعیت معمول چشم | اولویتهای مراقبتی |
| ساعتهای اول (روز صفر) | سوزش، اشکریزش، تاری دید | استراحت، شروع قطرهها، نزدن دست به چشم، بستن محافظ در صورت توصیه |
| روز اول | حساسیت به نور، تاری، احساس جسم خارجی | ادامه قطرهها، استفاده از عینک آفتابی، استراحت نسبی |
| روزهای ۲ تا ۳ | در PRK درد بیشتر؛ در فمتولیزیک بهبود قابل توجه دید | استفاده منظم از داروها، پرهیز از کار طولانی با صفحهنمایش |
| روزهای ۴ تا ۷ | کاهش درد، دید هنوز نوساندار | ویزیت کنترل، احتمال برداشتن لنز پانسمان در PRK، ادامه مراقبتها |
| هفته دوم | دید کاربردیتر، خشکی گذرا | بازگشت تدریجی به کار سبک، استفاده از اشک مصنوعی |
| هفته سوم و چهارم | بهبود بیشتر وضوح دید، هاله شب ممکن است باقی باشد | رعایت نکات ورزشی و محیطی، حضور در ویزیت ماه اول |
روز صفر (همان روز عمل): از خروج از اتاق عمل تا شب
بعد از اتمام عمل، چه PRK، چه ترنس PRK یا فمتولیزیک، معمولاً چند دقیقهای در کلینیک استراحت میکنید تا وضعیت عمومیتان پایدار شود. سپس:
- پزشک یا پرستار، نحوه استفاده از قطرهها و داروها را برای شما توضیح میدهد.
- اگر لازم باشد، محافظ پلاستیکی یا چشمبند نرم روی چشم گذاشته میشود.
- برای رفتن به خانه، باید حتماً همراه داشته باشید؛ رانندگی بعد از عمل ممنوع است.
علائم طبیعی در روز صفر
- سوزش، سوزنسوزن شدن یا احساس جسم خارجی در چشم
- اشکریزش و عدم تحمل نور
- تاری دید، خصوصاً در PRK و ترنس PRK
این علائم در PRK و ترنس PRK معمولاً شدیدتر است و در فمتولیزیک خفیفتر. دکتر سینا شیرزاد هنگام ترخیص، بر این نکته تأکید میکند که این علائم در حدی که گفته شده، طبیعی است و در صورت شدیدتر بودن یا همراه شدن با درد غیرقابل تحمل یا ترشحات غیرعادی، باید فوراً با پزشک تماس بگیرید.
کارهایی که در روز صفر باید انجام دهید
- پس از رسیدن به خانه، بهتر است بیشتر وقت را با چشمان بسته یا در محیط نیمهتاریک استراحت کنید.
- طبق نسخه پزشک، استفاده از قطره آنتیبیوتیک، ضدالتهاب و اشک مصنوعی را آغاز کنید.
- در صورت تجویز مسکن، آن را در فواصل توصیهشده مصرف کنید.
- از مالیدن چشمها با دست یا دستمال بهشدت خودداری کنید.
روز اول بعد از عمل حذف عینک
روز اول، یکی از مهمترین روزها برای کنترل علائم و پایبندی به برنامه دارویی است. اغلب:
- در PRK و ترنس PRK، درد و سوزش میتواند به اوج نسبی برسد.
- در فمتولیزیک، بیشتر احساس خشکی، سوزنسوزن شدن خفیف یا کمی تاری وجود دارد.
مراقبتهای کلیدی در روز اول
- چکاندن قطرهها دقیقاً در زمانبندی توصیهشده (از جمله هنگام بیدار شدن در نیمهشب در صورت توصیه).
- استفاده از عینک آفتابی با UV هنگام خروج از خانه؛ حتی در هوای نیمهابری.
- خوابیدن به پشت یا به پهلویی که فشار به چشم عملشده وارد نشود.
- پرهیز از نگاه طولانیمدت به موبایل و تلویزیون؛ استفاده فقط برای موارد ضروری.
در اولین ویزیت بعد از عمل (که ممکن است همان روز یا روز بعد باشد)، پزشک وضعیت سطح قرنیه و لنز پانسمان (در صورت وجود) را بررسی میکند. در مشهد، این ویزیتها معمولاً در مطبهای تخصصی مثل کلینیک نوید دیدگان در محدوده ملاصدرای ۹ انجام میشود تا علاوه بر معاینه، در صورت نیاز تصویربرداری کوتاه هم انجام شود.
روزهای دوم و سوم: مدیریت درد و تاری دید
در این دو روز، تفاوت بین نوع عمل بیشتر دیده میشود:
- در PRK و ترنس PRK: همچنان میتوانید درد، سوزش، اشکریزش و حساسیت شدید به نور داشته باشید؛ این مرحلهای است که لنز پانسمان هنوز روی چشم است و اپیتلیوم در حال ترمیم است.
- در فمتولیزیک: بسیاری از بیماران در این روزها دید نسبتاً قابلقبولی برای کارهای ساده دارند و فقط با خشکی و هالههای خفیف در شب مواجهاند.
چه کارهایی در روزهای ۲ و ۳ مجاز است؟
- قدمزدن سبک در خانه یا فضای باز آرام (با عینک آفتابی).
- استفاده محدود از موبایل و تلویزیون با استراحتهای مکرر برای چشم.
- استفاده منظم از قطرهها و مسکنها طبق نسخه.
چه چیزهایی هنوز ممنوع است؟
- رانندگی، مخصوصاً در شب.
- استفاده از لوازم آرایش چشم.
- رفتن به استخر، سونا، جکوزی یا محیطهای بسیار دودآلود و غبارآلود.
روزهای چهارم تا هفتم: عبور از مرحله حاد
بین روز چهارم تا هفتم، در بسیاری از بیماران:
- در PRK و ترنس PRK، اپیتلیوم سطحی تا حد زیادی ترمیم میشود و در ویزیت تعیینشده، لنز پانسمان برداشته میشود.
- درد و سوزش بهطور قابلتوجهی کاهش مییابد و بیشتر احساس خشکی یا کمی نوسان دید باقی میماند.
- در فمتولیزیک، دید دور معمولاً بسیار بهتر میشود، هرچند ممکن است هنوز کمی مهآلودگی یا هاله در شب وجود داشته باشد.
جدول کارهای مجاز و غیرمجاز در پایان هفته اول
| فعالیت | وضعیت در پایان هفته اول | توضیح |
| کار اداری سبک | در فمتولیزیک اغلب مجاز، در PRK/ترنس PRK بستگی به دید دارد | بهتر است شروع کار با ساعات کم و استراحتهای مکرر باشد. |
| رانندگی روز | در صورت تأیید پزشک، امکانپذیر است | باید دید کافی و بدون هاله آزاردهنده داشته باشید. |
| رانندگی شب | معمولاً بهتر است به تعویق بیفتد | هاله و خیرگی دور چراغها ممکن است هنوز شما را اذیت کند. |
| ورزش سبک بدون ضربه | حرکات بسیار سبک، بدون فشار و تعریق زیاد | از ورزشهای تماسی و شنا باید هنوز اجتناب شود. |
| آرایش چشم | هنوز توصیه نمیشود | خطر ورود ذرات به چشم و افزایش خطر عفونت وجود دارد. |
در این هفته، بعضی بیماران نگران تفاوت دید بین دو چشم یا نوسان دید در طول روز میشوند؛ این حالت تا حدی طبیعی است، مخصوصاً در PRK و ترنس PRK. در ویزیت هفته اول، اگر همهچیز طبق انتظار پیش برود، پزشک تنها بر ادامه قطرهها، استفاده از اشک مصنوعی و پرهیز از مالیدن چشم تأکید میکند.
هفته دوم بعد از عمل: دید کاربردیتر، اما هنوز نوسان وجود دارد
در هفته دوم، اکثر بیماران:
- توانایی انجام کارهای روزمره را دارند،
- میتوانند به کار اداری یا تحصیل برگردند،
- اما هنوز ممکن است خشکی چشم، هاله دور چراغها و خستگی زودهنگام چشم را تجربه کنند.
نکات مهم در هفته دوم
- استفاده منظم از اشک مصنوعی برای کاهش خشکی و سوزش.
- رعایت قاعده استراحت (مثلاً هر ۲۰–۳۰ دقیقه کار، چند دقیقه نگاه کردن به دور یا بستن چشمها).
- عدم قطع خودسرانه قطرههای دارویی؛ کاهش یا قطع آنها باید طبق برنامه پزشک باشد.
اگر در این مرحله سوال یا نگرانی خاصی داشته باشید، میتوانید از طریق تماس با مطب و طرح سوال با منشی یا پزشک، خیال خود را راحتتر کنید. بسیاری از بیماران در مشهد از طریق تماس با شماره همراه اعلامشده برای مطب در برگههای آموزشی، پرسشهای کوتاه خود را مطرح میکنند و راهنمایی لازم را میگیرند.
هفته سوم و چهارم: تثبیت نسبی دید و آمادهسازی برای فعالیتهای بیشتر
تا پایان ماه اول، روند کلی در اکثر بیماران چنین است:
- دید دور در بیشتر ساعات روز نسبتاً واضح است، اما ممکن است در نور کم یا پس از خستگی کمی افت کند.
- خشکی چشم کاهش مییابد، هرچند در کار با کامپیوتر یا در محیطهای خشک ممکن است هنوز احساس شود.
- هاله و خیرگی شب بهتدریج کمتر میشود، اما ممکن است در برخی بیماران تا چند ماه ادامه داشته باشد.
بررسی فعالیتها تا پایان ماه اول
| فعالیت | زمان تقریبی مجاز شدن | نکته احتیاطی |
| آرایش ملایم اطراف چشم | معمولاً بعد از ۳–۴ هفته، در صورت تأیید پزشک | از کشیدن خط چشم داخل پلک و ریملهای ضدآب سنگین خودداری کنید. |
| شنا در استخر | معمولاً پس از گذشت حداقل یک ماه | بهتر است مدتی از رفتن به استخرهای شلوغ و آب مشکوک پرهیز شود. |
| ورزشهای رزمی و تماسی | معمولاً بعد از ماه اول یا بیشتر | حتماً با پزشک مشورت کرده و از محافظ چشم استفاده کنید. |
| قرار گرفتن طولانی در آفتاب | بعد از ماه اول، با عینک آفتابی مناسب | تابش مستقیم بدون محافظ میتواند خشکی و حساسیت را تشدید کند. |
در این بازه زمانی، ویزیت کنترلی «ماه اول» بسیار مهم است. در این ویزیت، چشمپزشک میزان بهبود دید، ثبات شماره و وضعیت قرنیه را بررسی میکند و تصمیم میگیرد که قطرهها چگونه کاهش یابند یا چه مدت دیگر ادامه پیدا کنند.
خشکی چشم بعد از عمل و راهکارهای کاهش آن
خشکی چشم یکی از شایعترین شکایات بعد از عمل حذف عینک است؛ چه در لیزیک و فمتولیزیک، چه در PRK و ترنس PRK. علت آن میتواند:
- کاهش موقت حس قرنیه بعد از عمل،
- تأثیر لیزر روی اعصاب مسئول اشک،
- و کار طولانیمدت با صفحهنمایش باشد.
برای کنترل آن:
- استفاده منظم از اشک مصنوعی بدون مواد نگهدارنده طبق نظر پزشک بسیار کمککننده است.
- اجتناب از قرار گرفتن طولانی در هوای خشک، باد مستقیم کولر یا بخاری.
- پلکزدن آگاهانه هنگام کار طولانی با کامپیوتر یا موبایل.
اگر خشکی چشم شدید باشد، پزشک ممکن است برای مدت مشخصی قطرهها یا روشهای حمایتی دیگری هم اضافه کند. این مورد در ویزیتهای پیگیری نزد متخصصی مانند دکتر سینا شیرزاد ارزیابی میشود.
علائمی که در دوران نقاهت طبیعی نیستند
اگرچه بسیاری از علائم مثل سوزش، اشکریزش، تاری دید و هاله در حدی که انتظار میرود طبیعی هستند، اما برخی علائم میتوانند هشداردهنده باشند. اگر در دوران نقاهت، بهخصوص در ماه اول، هر یک از موارد زیر را تجربه کردید، باید سریعاً با پزشک تماس بگیرید:
- درد بسیار شدید و مداوم که با مسکنهای تجویزشده هم کنترل نمیشود.
- کاهش ناگهانی یا شدید دید بعد از دورهای از بهبود.
- قرمزی شدید یکطرفه همراه با درد و ترشحات غلیظ.
- بروز ناگهانی لکههای تیره، جرقههای نور یا احساس پرده جلوی چشم.
این علائم میتوانند نشانه عفونت، التهاب شدید یا در موارد نادر، مشکل در قسمتهای عمقیتر چشم باشند که نیاز به معاینه فوری دارند. داشتن دسترسی ساده به پزشک یا مرکز جراحی، بهویژه در چند هفته اول، برای همین موارد مهم است.
نکاتی برای داشتن دوران نقاهت روانتر و کماسترستر
تجربه بیماران نشان میدهد که چند نکته ساده میتواند دوران نقاهت را برای شما بسیار آسانتر کند:
- قبل از عمل، از پزشک بخواهید برنامه روزبهروز شما در هفته اول را روی کاغذ بنویسد یا در اختیار شما قرار دهد.
- قطرهها و داروها را از چند روز قبل از عمل تهیه کنید تا روز عمل دغدغه تهیه دارو نداشته باشید.
- برای چند روز اول بعد از عمل، کارها و برنامههای روزانه را سبکتر کنید و از یکی از اعضای خانواده کمک بگیرید.
- اگر سوالی دارید، آن را یادداشت کنید تا در ویزیت بعدی از پزشک بپرسید؛ این کار باعث میشود نگرانیهای ذهنی کمتر شود.
بسیاری از بیماران در مشهد میگویند که حضور یک پزشک پاسخگو، که در هر ویزیت با حوصله روند بهبود را توضیح میدهد، نقش زیادی در آرامش آنها داشته است. پزشکانی که علاوه بر عمل، در حوزههایی مانند کاتاراکت و بلفاروپلاستی نیز تجربه دارند، معمولاً نگاه جامعتری به سلامت چشم دارند.
جمعبندی: از روز صفر تا پایان ماه اول، همراه با برنامه
دوران نقاهت بعد از عمل حذف عینک، سفری است که از چند ساعت اول با سوزش و اشکریزش شروع میشود و تا پایان ماه اول به جایی میرسد که بیشتر بیماران از دید بدون عینک خود راضی هستند؛ هرچند ممکن است در برخی موارد هنوز کمی نوسان دید یا هاله در شب باقی مانده باشد. آنچه این مسیر را امنتر و آرامتر میکند، ترکیب مهارت جراح و همکاری دقیق بیمار است.
اگر در مشهد زندگی میکنید و قصد عمل حذف عینک یا پیگیری پس از آن را دارید، میتوانید دوران نقاهت خود را زیر نظر دکتر سینا شیرزاد چشم پزشک مشهد سپری کنید؛ پزشکی با شماره نظام پزشکی 135968 و تجربه در عملهای لیزیک، فمتولیزیک، پی آر کی، ترنس پی آر کی و نیز جراحی کاتاراکت و بلفاروپلاستی. ویزیت و بسیاری از این جراحیها در مشهد، ملاصدرای ۹، کلینیک نوید دیدگان انجام میشود.
برای تنظیم زمان معاینه قبل از عمل، ویزیتهای کنترلی یا طرح سوال درباره مراقبتهای روزبهروز، میتوانید از امکان دریافت نوبت اینترنتی در سامانه پزشکم استفاده کنید یا با مطب در کلینیک نوید دیدگان هماهنگ شوید. شماره تماس 09155557721 برای هماهنگی و پرسشهای اولیه در اختیار شماست. داشتن یک برنامه شفاف برای مراقبتهای بعد از عمل حذف عینک تا پایان ماه اول، بهترین راه برای رسیدن به دیدی پایدار و خیالی آسوده است.
