گوشدرد از شایعترین دلایل مراجعه به کلینیکهای گوشوحلقوبینی و بخشهای اورژانس است و در گسترهای از بیماریهای خوشخیم تا شرایط نیازمند اقدام فوری دیده میشود. در میان علل گوناگون، «اوتیت میانی» (التهاب/عفونت گوش میانی) جایگاه ویژهای دارد؛ چراکه هم در کودکان فراوان است و هم در بزرگسالان پیامدهای قابلتوجهی میآفریند. اوتیت میانی در اشکال حاد (AOM)، افیوژن بدون عفونت فعال (OME)، و اشکال مزمن با یا بدون ترشح پایدار (CSOM) ظهور میکند. هر یک الگوی تظاهرات، معیارهای تشخیص و مسیر درمانی خاص خود را دارند. این راهنمای جامع با زبان قابلفهم و مبتنی بر شواهد معتبر، شما را با اصول افتراق و مدیریت مرحلهای اوتیت میانی در کودکان و بزرگسالان آشنا میکند؛ از ارزیابی بالینی و ابزارهای پاراکلینیک تا تصمیمگیری درباره آنتیبیوتیک، مدت درمان، پیگیری و اندیکاسیونهای لوله تهویه (VT/TT).
یادآوری آموزشی: این مطلب صرفاً آموزشی است و جایگزین معاینه و توصیهٔ اختصاصی پزشک نیست؛ در صورت علائم هشدار یا ابهام، مراجعهٔ حضوری ضروری است.
آناتومی و فیزیولوژی مرتبط: چرا کودکان مستعدترند؟
گوش میانی حفرهای هوادار در پشت پرده صماخ است که از طریق زنجیره استخوانچهها (چکشی، سندانی و رکابی) ارتعاشات صوتی را به گوش داخلی میرساند. تهویه و تخلیه ترشحات گوش میانی توسط «شیپور استاش» انجام میشود؛ مجرایی که گوش میانی را به حلق متصل میکند. در کودکان، شیپور استاش کوتاهتر، افقیتر و با قطر نسبی بالاتری است و عملکرد مژکهای آن نیز نابالغتر؛ به همین دلیل، بستهشدن کارآمد و تخلیه مناسب دشوارتر است و در پی یک عفونت ویروسی تنفسی فوقانی، فشار منفی و تجمع مایع در گوش میانی شایع میشود. در بالغین، اگرچه شیپور استاش کارآمدتر است، اما عوامل دیگری مانند رینوسینوزیت مزمن، آلرژی، تومورهای نازوفارنکس یا اختلالات عملکردی نیز میتوانند تهویه را مختل کنند.
از منظر میکروبیولوژی، اوتیت میانی حاد غالباً در پی عفونت ویروسی سقف میگیرد و بهدنبال آن، به علت اختلال پاکسازی و تغییر محیط گوش میانی، رشد باکتریها تسهیل میشود. عوامل شایع باکتریال در کودکان شامل Streptococcus pneumoniae، Haemophilus influenzae غیرتیپابل و Moraxella catarrhalis هستند. استفاده از واکسن پنوموکوک چندظرفیتی و واکسن آنفلوانزا از میزان و شدت AOM میکاهد، اگرچه ریشهکن نمیکند. در OME، عفونت فعال وجود ندارد؛ مایع «استریل یا کمپاتوژن» پشت پرده میماند و عمدتاً نتیجه اختلال تهویه است.
تعاریف کاربردی: AOM، OME و CSOM
اوتیت میانی حاد (AOM): وجود علائم حاد (گوشدرد، تب، بیقراری) بههمراه شواهد عینی التهاب و تجمع مایع در گوش میانی. معیارهای تشخیصی معتبر بر «برجستهشدن/بالونینگ پرده صماخ»، «اوتروره ناشی از سوراخ پرده» یا «برجستهبودن خفیف همراه با درد حاد گوش یا اریتم شدید پرده» تکیه دارند. صرفاً «قرمزی پرده» بدون یافتههای فوق برای تشخیص کافی نیست.
اوتیت میانی با افیوژن (OME): حضور مایع در گوش میانی بدون علائم/نشانههای عفونت حاد. کودکان ممکن است شکایت مشخصی نداشته باشند یا صرفاً کاهش شنوایی، توجه کم در کلاس یا تأخیر گفتاری نشان دهند. در معاینه، سطح مایع/حبابها پشت پرده یا کاهش تحرک پرده در اتوسکوپی پنوماتیک دیده میشود.
اوتیت میانی مزمن چرکی (CSOM): ترشح مزمن از گوش از طریق سوراخ پرده (یا از طریق لوله تهویه) که بیش از چند هفته تا ماهها تداوم یافته است. درمان آن با OME و AOM متفاوت است و اغلب نیازمند قطرههای موضعی آنتیبیوتیک (با احتیاط در انتخاب داروهای غیراتوتوکسیک) و ارزیابی تخصصی است.
اپیدمیولوژی و اهمیت بالینی
AOM یکی از شایعترین تشخیصها در کودکان پیشدبستانی است و اوج بروز آن در ۶ تا ۱۸ ماهگی است. حضور در مهدکودک، قرار گرفتن در معرض دود سیگار، تغذیه با شیشه در حالت خوابیده، استفاده طولانی از پستانک، سابقه خانوادگی و فصلهای سرد از عوامل خطر شناختهشدهاند. OME بهعنوان پیامد شایع AOM یا در پی یک عفونت ویروسی بیعلامت میتواند تا هفتهها باقی بماند. اهمیت OME از منظر «شنوایی رسانشی موقت» و تأثیر بالقوه بر رشد گفتار، یادگیری و رفتار کودکان است—بهویژه اگر دوطرفه و طولکش باشد. در بزرگسالان، AOM کمتر است اما باید نسبت به «افیوژن یکطرفه پایدار» حساس بود، چون میتواند نشانه انسداد نازوفارنکس باشد و نیازمند ارزیابی اندوسکوپیک است. CSOM اگر درمان مؤثر نشود، خطر عوارضی مانند کلستئاتوم یا درگیری مزمن ساختارهای گوش میانی را به همراه دارد.
الگوهای تظاهر: درد، تب، کاهش شنوایی و نشانههای افتراقی
در AOM کودک ممکن است گوش خود را بکشد، شبها بیقرار شود، تب و بیاشتهایی داشته باشد یا ناگهان گریههای انفجاری نشان دهد. بزرگسالان اغلب گوشدرد ضرباندار با تشدید هنگام بلع/فشار گزارش میکنند. پارگی خودبهخودی پرده میتواند اوتروره چرکی و کاهش درد ایجاد کند. در OME، درد معمول نیست؛ بیشتر «احساس پری» یا «کاهش شنوایی» یا «تأخیر گفتار» مطرح است. در CSOM، ترشح مزمن بدون درد شاخص است مگر عود حاد یا ضایعه تهاجمی همزمان باشد. تمایز از «اوتیت خارجی» مهم است: اوتیت خارجی با درد شدید هنگام لمس تراگوس/کشیدن لاله و مجرای تنگ/متورم همراه است درحالیکه در AOM، حساسیت مجرا کمتر و یافته اصلی در پرده صماخ است.
جدول مقایسهای تشخیصهای شایع گوشدرد
| تشخیص | الگوی درد/تب | یافته پرده صماخ | ترشح | شنوایی | رویکرد اولیه |
|---|---|---|---|---|---|
| AOM | درد حاد، تب ممکن | برجسته/اریتما، کاهش تحرک | ممکن است پس از پارگی | کاهش رسانشی گذرا | مسکن، مشاهده گزینشی یا آنتیبیوتیک |
| OME | معمولاً بدون درد | سطح مایع/حبابها، تحرک کم | خیر | کاهش رسانشی خفیف تا متوسط | انتظار ۳ ماهه، پایش شنوایی |
| CSOM | اغلب بدون درد | سوراخ پرده یا لوله تهویه | بله؛ مزمن | متغیر | قطره آنتیبیوتیک موضعی، ارجاع |
| اوتیت خارجی | درد با لمس تراگوس/کشیدن لاله | پرده معمولاً دیده نمیشود/نرمال | بله؛ از مجرا | معمولاً طبیعی | پاکسازی مجرا، قطره موضعی |
علل و عوامل خطر (با تأکید بر قابلتعدیلها)
عوامل قابلتعدیل که خطر AOM را بالا میبرند شامل مواجهه با دود سیگار/قلیان در منزل، تغذیه با شیشه در وضعیت خوابیده، استفاده طولانی از پستانک پس از ۶ ماهگی، حضور در مهدکودکهای شلوغ، واکسیناسیون ناقص علیه پنوموکوک/آنفلوانزا و کنترل ناکافی آلرژی بینی هستند. تغذیه با شیر مادر در ۶ ماه نخست اثر محافظتی دارد. ناهنجاریهای کرانیوفاسیال (مانند شکاف کام) و اختلال عملکرد شیپور استاش زمینه را برای OME/AOM فراهم میکنند. در بزرگسالان، رینوسینوزیت مزمن، رفلاکس حنجرهای-حلقی و تودههای نازوفارنکس باید در نظر گرفته شوند—بهویژه در افیوژن یکطرفه پایدار.
مسیر تشخیص: از شرححال تا اتوسکوپی پنوماتیک
شرححال هدفمند شامل مدت و شدت درد، تب، الگوی خواب، بیاشتهایی، اوتروره، علائم تنفسی فوقانی، مواجهه با دود، سابقه واکسیناسیون، عودهای قبلی، حساسیت دارویی و بیماریهای همراه است. در معاینه، ارزیابی وضعیت عمومی، تب، و سپس اتوسکوپی دقیق با تمرکز بر برجستهشدن، اریتم، موقعیت پرده (نُرمَل/رتراکشن/بالونینگ) و حضور مایع ضروری است. «اتوسکوپی پنوماتیک» استاندارد طلایی برای سنجش تحرک پرده است و در افتراق AOM/OME کمک میکند. تمپانومتری در صورت دسترسی، الگوهای نوع B (مایع) یا C (فشار منفی) را نشان میدهد. در کودکان با OME پایدار، ادیوگرام برای سنجش آستانههای شنوایی توصیه میشود. تصویربرداری در ارزیابی روتین AOM جایگاهی ندارد و به موارد پیچیده/عوارض محدود میشود.
ابزارهای تشخیصی و تفسیر بالینی
| ابزار | چه میسنجد | یافته تیپیک در AOM/OME | کاربرد | محدودیت |
|---|---|---|---|---|
| اتوسکوپی پنوماتیک | تحرک پرده | کاهش تحرک (AOM/OME) | تمایز مایع از اریتم صرف | نیازمند مهارت |
| تمپانومتری | کامپلیانس/فشار گوش میانی | نوع B در مایع، نوع C در فشار منفی | پایش OME/پاسخ درمان | تأثیر انسداد مجرا |
| ادیوگرام | آستانه شنوایی | کاهش رسانشی در OME | تصمیم درباره مداخله | نیاز به همکاری |
| کشت ترشحات | پاتوژن/حساسیت | در اوتروره/پارگی/تیوب | موارد مقاوم/پیچیده | روتین نیست |
خط قرمزهای ارجاع و ارزیابی فوری
- علائم عارضه: درد پشت گوش، تورم/قرمزی ماستوئید، انحراف لاله (شک به ماستوئیدیت)، فلج عصب صورت، سرگیجه شدید یا علائم مننژیت.
- شیرخوار زیر ۶ ماه با تب بالا یا وضعیت عمومی بد، یا هر کودک/بزرگسال ایمنوسوپرسیو با گوشدرد/اوتروره.
- کاهش شنوایی ناگهانی، اوتروره خونی پایدار یا درد شدید مقاوم به مسکنهای مناسب.
- OME یکطرفه پایدار در بزرگسالان (>۶–۸ هفته)، بهویژه همراه با گرفتگی بینی/خونریزی/کاهش وزن (ارزیابی نازوفارنکس).
- عودهای بسیار مکرر AOM یا پاسخ ضعیف علیرغم درمانهای مرحلهای استاندارد.
درمانها: از تسکین درد تا تصمیم برای آنتیبیوتیک
اصل نخست مدیریت AOM «تسکین درد» است. شواهد قوی نشان میدهند که کنترل درد با استامینوفن یا ایبوپروفن، تجربه بیمار و والدین را بهطور معنیدار بهبود میدهد—صرفنظر از آنکه آنتیبیوتیک تجویز شود یا خیر. قطرههای بیحسکننده موضعی برای برخی کودکان بزرگتر با پرده سالم میتوانند موقتاً مفید باشند. «مشاهدهٔ گزینشی» (watchful waiting) با پیگیری نزدیک در بسیاری از کودکان با بیماری خفیف امکانپذیر است و میتواند مصرف غیرضروری آنتیبیوتیک را کاهش دهد؛ بااینحال، انتخاب این مسیر باید بر پایهٔ سن، شدت علائم، یکطرفه/دوطرفه بودن، دسترسی به پیگیری ۴۸–۷۲ ساعته و ترجیح آگاهانه والدین باشد.
معیارهای معمول برای شروع فوری آنتیبیوتیک شامل سن پایین، شدت علائم (درد متوسط/شدید یا تب ≥۳۹ درجه یا تداوم درد ≥۴۸ ساعت)، AOM دوطرفه در سنین پایین و وجود اوتروره ناشی از پارگی پرده است. در کودکان با حساسیت غیرآنافیلاکتیک به پنیسیلین، سفالوسپورینهای خوراکی نسل دوم/سوم گزینههای مناسبیاند؛ در آلرژی تیپ I، آزیترومایسین یا کلیندامایسین (با محدودیت پوشش بر برخی پاتوژنها) ممکن است استفاده شوند. در شکست درمان اولیه، گذار به آموکسیکلاو یا تزریق سفترآکسون مدنظر قرار میگیرد. مدت درمان بر حسب سن/شدت ۵ تا ۱۰ روز متغیر است و در کودکان کوچکتر/شدیدتر طولانیتر انتخاب میشود.
جدول خلاصه انتخاب آنتیبیوتیک و مدت درمان در AOM (راهنمای عملی)
| سناریو بالینی | انتخاب خط اول | جایگزینها (آلرژی/شکست) | مدت معمول | نکته بالینی |
|---|---|---|---|---|
| کودک با AOM غیرپیچیده، بدون مصرف اخیر آنتیبیوتیک | آموکسیسیلین دوز بالا | سفدینیر/سفوروکسیم/سفپودوکسیم؛ در شکست، آموکسیکلاو | ۵–۷ روز در ≥۲ سال خفیف؛ ۱۰ روز در <۲ سال/شدید | پوشش pneumococcus مقاوم با دوز بالا |
| اوتوره ناشی از پارگی پرده یا کُنژونکتیویت همزمان | آموکسیکلاو | سفترآکسون تزریقی در شکست | ۱۰ روز | H. influenzae محتملتر است |
| آلرژی غیرآنافیلاکتیک به پنیسیلین | سفالوسپورین خوراکی (مثلاً سفدینیر) | — | بر اساس سن/شدت | واکنش متقاطع اندک با نسلهای جدید |
| آلرژی تیپ I (آنافیلاکسی) | آزیترومایسین/کلیندامایسین (با محدودیت) | مشاوره تخصصی در شکست | ۵–۱۰ روز | پوشش ناکامل بر H. influenzae/Moraxella |
| شکست درمان خط اول | آموکسیکلاو یا سفترآکسون | کشت در اوتروره/تیوب | تمدید بر حسب پاسخ | بازارزیابی تشخیص |
مدیریت OME (اوتیت میانی با افیوژن)
OME اغلب پس از یک عفونت ویروسی یا AOM باقی میماند و در بسیاری از موارد طی ۳ ماه خودبهخود برطرف میشود. راهنماهای معتبر استفاده از آنتیبیوتیک، آنتیهیستامین، ضداحتقان یا استروئید سیستمیک را برای OME توصیه نمیکنند. رویکرد استاندارد «انتظارِ مراقبانهٔ ۳ ماهه» با پایش علائم و سنجش شنوایی است. اگر OME دوطرفه بیش از ۳ ماه پایدار بماند و با کاهش شنوایی قابلتوجه یا مشکلات رفتاری/یادگیری همراه شود، گزینهٔ «لوله تهویه» مطرح میشود. در کودکان بزرگتر با علائم انسدادی بینی/آدنوییدهای بزرگ، «آدنوییدکتومی» در کنار لولهگذاری میتواند سودمند باشد. خود-باددهی (اتوانفلاسیون) با وسایل ساده در برخی کودکان همکاریپذیر به تخلیه مایع کمک میکند، هرچند شواهد متغیر است.
چه زمانی لوله تهویه (TT) پیشنهاد میشود؟
| وضعیت | شواهد/دلیل | رویکرد | نکات پیگیری |
|---|---|---|---|
| OME دوطرفه ≥۳ ماه با کاهش شنوایی/اختلال عملکرد | کاهش موقت شنوایی و اثر بر گفتار/یادگیری | TT ± آدنوییدکتومی (در کودکان منتخب) | ادامه درمان نگهدارنده بینی؛ مراقبت از آب |
| AOM راجعه با افیوژن هنگام ارزیابی | اپیزودهای مکرر علیرغم مدیریت استاندارد | TT برای کاهش دفعات/شدت | قطره موضعی در اوتوره از TT |
| AOM راجعه بدون افیوژن هنگام ارزیابی | نبود شواهد اختلال تهویه پایدار | TT معمولاً توصیه نمیشود | پایش و پیشگیری |
| کودکان پرخطر (اختلالات رشدی/سندرومی) | حساسیت بیشتر به اثرات کمشنوایی | آستانه پایینتر برای مداخله | تیم چندتخصصی |
اوتیت میانی مزمن چرکی (CSOM): اصول مختصر مدیریت
CSOM با ترشح مزمن از سوراخ پرده شناخته میشود. درمان خط اول، پاکسازی ملایم مجرا و قطرههای موضعی آنتیبیوتیک (مانند فلوروکینولونها) با/یا بدون استروئید است. از قطرههای آمینوگلیکوزیدی در حضور سوراخ پرده باید بهعلت خطر اتوتوکسیسیته پرهیز کرد. در موارد مقاوم، ارزیابی برای کلستئاتوم، جسم خارجی، پولیپ مجرا یا استخوانخواری ضروری است. شنواییسنجی و برنامه بازتوانی شنوایی/ترمیم پرده (میرنگوپلاستی/تیمپانوپلاستی) بر حسب مورد مطرح میشود.
مدیریت در بزرگسالان: شباهتها و تفاوتها
اصول تسکین درد، مشاهده گزینشی و آنتیبیوتیکها در بزرگسالان نیز معتبر است، اما AOM کمتر شایع و عوامل زمینهای (سیگار، رینوسینوزیت مزمن، دیابت) پررنگترند. در بزرگسال با افیوژن یکطرفه پایدار، ارزیابی اندوسکوپیک نازوفارنکس برای تودهها اهمیت دارد. در CSOM، سیگار و کنترل ناکافی التهاب بینی/سینوس به تداوم ترشح کمک میکند. سالمندان بهواسطه چنددارویی و بیماریهای همراه به عوارض دارویی حساسترند؛ مدت و نوع درمان باید با دقت انتخاب شود.
گروههای خاص: نکات عملی
شیرخواران و کودکان زیر ۲ سال
اینان بهعلت آناتومی و پاسخ ایمنی، در معرض AOM شدیدترند و رواداری برای مشاهده گزینشی محدودتر است. درد و تب باید فعالانه کنترل شود. آموزش والدین درباره علائم هشدار و تضمین امکان پیگیری ۴۸–۷۲ ساعته ضروری است. در OME پایدار دوطرفه، ارزیابی گفتار/زبان و شنوایی بهموقع از پیامدهای رشدی پیشگیری میکند.
کودکان با شرایط پرخطر
در سندرم داون، شکاف کام، اختلالات عصبی-رشدی و بیماران کاشت حلزون، آستانه تصمیمگیری برای ارجاع و مداخله پایینتر است. در گیرندگان کاشت حلزون، مدیریت AOM باید تهاجمیتر باشد و عفونتهای گوش میانی نباید دستکم گرفته شوند.
بارداری
در بارداری باید بر اقدامات حمایتی و ایمن تمرکز کرد. انتخاب آنتیبیوتیک و مسکنها باید با نظر پزشک و با توجه به ایمنی جنین انجام شود. OME در بارداری معمولاً با اصلاح عوامل بینی و گذر زمان بهبود مییابد.
دیابت/ایمنوسوپرسیوها
ریسک عفونتهای پیچیده و دیررس بیشتر است. ارزیابی دقیق، پوشش آنتیبیوتیکی مناسب و پیگیری نزدیک توصیه میشود. تمایز CSOM از اوتیت خارجی بدخیم (شرایطی جداگانه و پرخطر) ضروری است.
عوارض احتمالی: نادر اما مهم
اگرچه بیشتر موارد AOM بدون عارضه بهبود مییابند، باید نسبت به عوارض بالقوه مانند ماستوئیدیت حاد، آبسه سابپریوستئال، لابیرنتیت، فلج عصب صورت، مننژیت و آبسه داخلجمجمهای آگاه بود. تشخیص زودهنگام با تکیه بر «بدتر شدن تب/درد»، «تورم پشت گوش»، «تهوع/سرگیجه شدید»، «سردرد/سفتی گردن» و «کاهش سطح هوشیاری» کلید پیشگیری از آسیبهای پایدار است.
پیشگیری و عوامل سبک زندگی
واکسیناسیون علیه پنوموکوک و آنفلوانزا، تغذیه با شیر مادر، کاهش مواجهه با دود، بهداشت دستها و مدیریت آلرژی بینی از ارکان پیشگیریاند. پرهیز از استفاده طولانی از پستانک پس از ۶ ماهگی و اصلاح وضعیت تغذیه با شیشه (حالت نیمهنشسته) نیز توصیه میشود. در کودکان با عودهای مکرر، مداخلات محیطی (کاهش تراکم مهدکودک، تهویه مناسب منزل) و آموزش خانواده اهمیت دارد.
مراقبت پس از شروع درمان و پیگیری
بعد از تجویز برنامه درمانی—خواه مشاهده گزینشی با مسکن یا آنتیبیوتیک—باید یک نقطهٔ ارزیابی مجدد طی ۴۸–۷۲ ساعت تعیین شود. اگر درد/تب تداوم یافت یا تشدید شد، بازنگری تشخیص (آیا AOM واقعاً وجود دارد؟ آیا اوتیت خارجی است؟) و تغییر رژیم درمانی مطرح است. در کودکان با OME، ارزیابی شنوایی پس از ۳ ماه یا زودتر در صورت نگرانی والدین/معلم درباره گفتار/یادگیری توصیه میشود. در CSOM، پایش واکنش به قطره موضعی و پاکسازی ملایم مجرا، و ارزیابی عینی پرده/زنجیره در ویزیتهای دورهای مهم است.
اشتباهات رایج بیماران (و مسیر درست)
تکیه صرف بر «قرمز بودن» پرده برای تشخیص: اریتم پرده بهتنهایی نشانه AOM نیست. تحرک کاهشیافته، برجستهشدن و شواهد مایع اهمیت دارد. تشخیص دقیق، از مصرف بیمورد آنتیبیوتیک میکاهد.
قطع زودهنگام آنتیبیوتیک با کاهش درد: کاهش علامت بهمعنای بهبود کامل نیست. دوره را مطابق نسخه کامل کنید مگر پزشک قطع را توصیه کند.
مصرف خودسرانه آنتیبیوتیک یا «مانده دارو»: این کار خطر مقاومت میکروبی و عوارض را بالا میبرد و ممکن است پاتوژنهای هدف را نپوشاند.
بیتوجهی به OME طولکش: «چون درد ندارد» به معنی بیاهمیتی نیست. OME پایدار میتواند بر گفتار/یادگیری اثر بگذارد؛ پایش شنوایی و تصمیمگیری بهموقع ضروری است.
قطرههای نامناسب در حضور سوراخ پرده: برخی قطرهها اتوتوکسیک هستند. انتخاب دارو باید با نظر پزشک و شناخت وضعیت پرده باشد.
نادیدهگرفتن افیوژن یکطرفه در بزرگسالان: این وضعیت نیازمند ارزیابی نازوفارنکس است. تأخیر میتواند فرصت تشخیص زودهنگام ضایعات را از بین ببرد.
استفاده زیاد از پستانک و تغذیه خوابیده: رفتارهای ساده اما مؤثر در کاهش عود با اصلاح این عادات ممکن است.
جمع بندی
مدیریت علمی گوشدرد و اوتیت میانی مستلزم تشخیص افتراقی دقیق، توجه به سن/شدت/عوامل خطر، و انتخاب بین «مشاهدهٔ گزینشی با تسکین درد» و «آغاز بهموقع آنتیبیوتیک» است. در OME، پرهیز از درمانهای بیاثر و تمرکز بر پایش شنوایی و تصمیمگیری بهموقع برای لوله تهویه کلیدی است. پیشگیری با واکسیناسیون، کاهش مواجهه با دود و اصلاح عادات شیرخوارگی میتواند بار بیماری را بهطور معنادار کم کند. در بزرگسالان، هوشیاری نسبت به افیوژن یکطرفه و پیگیری ساختاری نتایج را بهبود میبخشد. موفقیت نهایی، همافزایی تیم درمان، آموزش خانواده و پیگیری منظم را میطلبد.
مراقبتهای روزمره و پیشگیری (چکلیست کوتاه)
- مسکنها را طبق دستور زمانبندی کنید؛ تسکین درد اولویت دارد.
- سیگار نکشید و از دود دستدوم کودک را دور نگه دارید؛ واکسنهای پنوموکوک/آنفلوانزا را کامل کنید.
- شیرخوار را در وضعیت نیمهنشسته تغذیه کنید و پس از ۶ ماهگی پستانک را محدود کنید.
- در OME پایدار، ارزیابی شنوایی را بهموقع انجام دهید و درباره لوله تهویه با متخصص مشورت کنید.
- در ترشح مزمن از گوش با سوراخ پرده، از قطرههای اتوتوکسیک خودسرانه پرهیز و حتماً معاینه شوید.
منابع
- NICE Guideline NG91 — Otitis media (acute): antimicrobial prescribing (PDF)
- AAO-HNSF Clinical Practice Guideline: Otitis Media with Effusion (2016) (PDF)
- AAO-HNSF Guideline Update: Tympanostomy Tubes in Children (2022) — Executive Summary (PDF)
- Cochrane Review — Antibiotics for acute otitis media in children (Full text)
