- پزشکم
مجله گوش، حلق و بینی
سوالات متداول
پایداری علائم بیش از چند هفته، درد فشاری صورت و ترشحات غلیظ، بههمراه یافتههای تصویربرداری در سینوزیت مزمن مطرح میشود.
میتواند با انحراف تیغه، پولیپ یا تودههای خوشخیم مرتبط باشد و نیاز به بررسی دارد.
اثرات پایدار معمولاً پس از ۲ تا ۴ هفته دیده میشود.
بله؛ به کاهش ترشحات، التهاب و بهبود تهویه کمک میکند.
مصرف طولانیمدت میتواند احتقان بازگشتی ایجاد کند؛ مدت استفاده باید محدود باشد.
خیر؛ در برخی فنوتیپها درمان دارویی مرحلهای مؤثر است.
نه؛ ضربه و رشد نامتقارن هم میتواند نقش داشته باشد.
جراحی اندوسکوپیک سینوس برای بهبود تهویه و تخلیهٔ سینوسها در سینوزیتِ مقاوم اجرا میشود.
انحراف تیغهٔ بینیِ مؤثر بر جریان هوا را اصلاح میکند.
شرححال، معاینهٔ بینی، اندوسکوپی و گاهی آزمونهای اختصاصی بویایی انجام میشود.
با شرححال، معاینهٔ پردهٔ گوش و تمپانومتری.
در افیوژنِ پایدار با افت شنواییِ مؤثر بر گفتار یا کیفیت زندگی.
نه؛ اما وزوز یکطرفه یا همراه با افت شنوایی ناگهانی نیازمند ارزیابی است.
با مانورهای پوزیشنی و شرححال حملهای.
در بسیاری موارد، مانورهای جااندازی علائم را بهسرعت بهبود میدهد.
سرگیجهٔ حملهای، وزوز و افت شنوایی نوسانی از ویژگیهای شاخصاند.
احساس «پری گوش»، تغییر شنوایی و گاهی صدای خود در گوش.
اگر بیش از چند هفته طول بکشد یا با بلع دردناک/تنگینفس همراه شود.
سوزش گلو، سرفهٔ خشک مزمن و احساس جسم خارجی.
خیر؛ ولی خرخر همراه با وقفهٔ تنفسی و خوابآلودگی روزانه نشانهٔ آپنه است.
با پلیسومنوگرافی و شاخصهای اختصاصی.
در بسیاری از افراد، کاهش وزن علائم را کاهش میدهد.
کاهش فشار صوتی، هیدراتاسیون کافی و پرهیز از clearing مکرر گلو.
میتواند رخ دهد؛ اصلاح تکنیک و رطوبت محیط کمک میکند.
میتوانند رینیت را تشدید کنند؛ پرهیز مؤثر است.
در کاهش دید ناگهانی همراه با درد چشم، خونریزی شدید بینی، افت شنوایی ناگهانی یا سرگیجهٔ شدید با اختلال تعادل.
از «بینی گرفته» تا «تصمیم بالینی»؛ هدف این صفحه چیست؟
کاربر معمولاً با نگرانیهای متنوع وارد میشود: «این گرفتگی بینی طبیعی است یا پولیپ؟»، «سرگیجهٔ ناگهانی خطرناک است؟»، «خرخر شبانه یعنی آپنه؟». هدف این صفحه، تبدیل ابهام به مسیر مشخص است. ساختار محتوا بر چهار ستون سوار است: علائم و نشانهها، تشخیص، درمان و مراقبت روزمره. در هر بخش، مفاهیم کلیدی مانند سینوزیت مزمن، رینیت آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف تیغه، هیپوسمیا/آنوسمیا، اتیت مدیا، اختلال شیپور استاش، BPPV، منییر، رفلاکس حنجرهـحلقی و آپنهٔ خواب با زبان روشن و کاربردی توضیح میشوند.
علائم و نشانههای هشدار؛ چه وقت باید جدی گرفت؟
ترشحات چرکیِ غلیظ، درد فشاری صورت، سردرد سینوسی، کاهش بویاییِ پیشرونده، خونریزی بینیِ تکرارشونده، گرفتگی یکطرفهٔ مقاوم، گلودردِ طولکشیده، گرفتگی صدا بیش از چند هفته، گوشدرد با تب بالا، خروج ترشحات از گوش، افت شنوایی ناگهانی، وزوز شدید یکطرفه و سرگیجهٔ چرخشیِ توأم با عدم تعادل از خطوط هشدارند. وجود «نقاط قرمز» مسیر را به ارزیابی سریع هدایت میکند. در کودکان، تب و بیقراری همراه با کشیدن گوش احتمال اتیت را بالا میبرد. خرخر بلند همراه با وقفههای تنفسی و خوابآلودگی روزانه، نشانهای جدی از آپنهٔ خواب است.
تشخیص مرحلهبهمرحله؛ ابزارها چه کمکی میکنند؟
ارزیابی ساختاری با راینوسکوپی و اندوسکوپی بینی آغاز میشود؛ وضعیت تیغه، شاخکها، دهانهٔ سینوسها و پولیپها بررسی میگردد. سیتیاسکن سینوس در برنامهریزی درمان سینوزیت مزمن و جراحی اندوسکوپیک سینوس (FESS) نقش دارد. برای شنوایی، ادیومتری تونخالص، گفتاری و تمپانومتری الگوی انتقالی/حسیـعصبی و وضعیت پردهٔ گوش را روشن میکند. در سرگیجهٔ حملهای وضعیتی خوشخیم (BPPV)، مانورهای تشخیصی مانند دیکسـهالپایک مفید است. در منییر، ادیومتریِ نوسانی و شرححال دورهای کمک میکند. برای گرفتگی صدا و سرفهٔ خشک مزمن، لارینگوسکوپیِ انعطافپذیر التهاب و تودهها را نشان میدهد و گاهی رفلکس حنجرهـحلقی (LPR) مطرح میشود. در آپنهٔ خواب، پلیسومنوگرافی شدت اختلال را درجهبندی میکند.
درمان؛ از اسپری بینی تا FESS و سپتوپلاستی
در رینیت آلرژیک، شستوشوی بینی با محلول نمکی ایزوتون، اسپریهای کورتونی موضعی و آنتیهیستامینها پایهٔ کنترل هستند؛ اجتناب از محرکها و مدیریت آلرژنها اثر درمان را پایدار میکند. رینیت غیرآلرژیک به رطوبت محیط، بهداشت بینی و گاهی درمان موضعی پاسخ میدهد. سینوزیت مزمن به برنامهٔ ترکیبی نیاز دارد و در الگوی مقاوم، FESS برای بهبود تهویه و تخلیهٔ سینوسها در نظر گرفته میشود. انحراف تیغهٔ بینی که باعث انسداد قابلملاحظه شده باشد با سپتوپلاستی اصلاح میشود؛ بزرگشدگی شاخکها ممکن است با روشهای رادیوفرکانسی مدیریت شود. پولیپ بینی در برخی فنوتیپها با درمان دارویی مرحلهای و در موارد منتخب با جراحی کنترل میشود. در گوش میانی، اتیت با افیوژنِ پایدار گاهی نیازمند لولهٔ تهویه است. در اتواسکلروز، استاپدکتومی در پروفایلهای مناسب مطرح میشود. BPPV معمولاً با مانورهای جااندازی بهبود مییابد. در آپنهٔ خواب، کاهش وزن، اصلاح سبکِ خواب و در موارد متوسط تا شدید، ابزارهای فشار مثبت راه هوایی یا جراحیهای منتخب حلق و بینی مد نظر قرار میگیرند. گرفتگی صدا به بهداشت صوت، درمان زمینههای التهابی و در صورت نیاز گفتاردرمانی پاسخ میدهد.
سبکزندگی و مراقبت روزمره؛ جزئیات کوچک، تفاوت بزرگ
شستوشوی ملایم بینی، مرطوبسازی هوا، مدیریت آلرژن خانگی، هیدراتاسیون کافی، پرهیز از دود و عطرهای تند، استراحت صوتی در گرفتگی صدا و تمرینهای تنفسی ساده، بار علائم را کاهش میدهد. در رفلاکس حنجرهـحلقی، اصلاح وعدهها، پرهیز از درازکشیدن بلافاصله پس از غذا و کاهش خوراکیهای محرک مؤثر است. در خرخر و آپنه، خواب به پهلو، تنظیم ساعت خواب و کاهش وزن نقش دارد. در کودکان، آموزش باد کردن بادکنک یا تمرینات سادهٔ شیپور استاش میتواند احساس «پری گوش» را سبک کند.
نکات تخصصی کوتاه برای خوانندهٔ حرفهای
فنوتیپهای سینوزیت مزمن (با پولیپ، بدون پولیپ) و اندوتایپهای التهابی رفتار درمانی را تغییر میدهند. در گلوکوم؟ (نامرتبط) — این مورد در ENT کاربرد ندارد و حذف میشود. در پولیپهای بینیِ همراه با حساسیت به آسپیرین، الگوی بالینی خاصی دیده میشود. در افت شنوایی ناگهانی، «پنجرهٔ زمانی» برای مداخله اهمیت دارد. تمپانومتری نوع C نشانهٔ اختلال شیپور استاش است. در منییر، محدودیت نمک برای برخی بیماران سودمند گزارش میشود. در BPPV کانال خلفی، مانورهای جااندازی مبتنی بر پاتوفیزیولوژی کریستالها طراحی شدهاند.
تصمیم آگاهانه؛ زمان، انتظار و پیگیری
اسپریهای کورتونی بینی معمولاً پس از ۲ تا ۴ هفته اثر پایدار نشان میدهند؛ خونریزی خفیف بینی از عوارض قابلمدیریت است. تصمیم جراحی زمانی مطرح میشود که انسداد یا عفونتِ مقاوم کیفیت زندگی را تحتتأثیر گذاشته باشد. پیگیری منظم پس از FESS یا سپتوپلاستی، کیفیت نتیجه را تثبیت میکند. در شنوایی، تکرار ادیومتری برای پایش روند و تنظیم مداخلات ضروری است. در آپنهٔ خواب، پایبندی به درمان و ارزیابی دورهایِ خواب کیفیت روز را بهبود میدهد.